Geografisch thema

Van Zantvoordestraat

ID
10862
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10862

Beschrijving

Smalle verbindingsstraat tussen de Hoogstraat ten zuidwesten en de Europalaan ten noordoosten. Zogenaamd naar de vooraanstaande familie Van Zantvoorde die gedurende eeuwen de stad mee bestuurt door het leveren van schepenen en burgemeesters, zo onder meer stadsgriffier Jan Van Zantvoorde (Haarlem, 1594 - Tielt, 1665) en Albertus van Zantvoorde (Tielt, 1735-1821), advocaat, handelaar in garen en weefsels en burgemeester van Tielt (1773-1777, 1790-1791 en 1792-1793). Zijn zoon, Maximiliaan Van Zantvoorde (1781-1855) laat in 1808 de allereerste katoenweverij te Tielt optrekken achterin de zeer ruime tuin van zijn woning in de Hoogstraat (zie Hoogstraat nummer 34), aan de toenmalige "Fabrieksstraat". Na sluiting van de fabriek in 1844 door Van Zantvoorde omgebouwd tot achttien woonhuizen met verdieping, zogenaamd "Santvoorts reke". In het interbellum richt fotograaf en costumier Richard Maes in de kelders van de oude fabriek het zogenaamd "Museum Thielt-ten-Hove" in, dat grotendeels verdwijnt door het bombardement van 26 mei 1940 (zie Europalaan).

In de volksmond ook gekend als "Schijtstraatje", wellicht een verbastering van "Schietstraatje", genoemd naar de schietstand of gaaipers van de Sint-Jorisgilde, wiens oefenterrein, afgebakend door twee beboomde lanen en een gemetselde inrijpoort, en gildenhuis van 1409 tot 1638 op enkele omhaagde percelen gelegen is aan de zuidoostzijde van de Hoogstraat, ter hoogte van de Van Zantvoordestraat. Nog later gekend als "Goevernementstraat". De oorspronkelijke verbindingsweg tegenover de Hoogstraatvijver is volgens het eerste landboek van Tielt-binnen van 1635 gelegen in de "Oostcerc". Op de kopergravure opgenomen in "Flandria Illustrata" van Antoon Sanderus (1641-1644) wordt het Sint-Jorishof weergegeven en vermeld.

Het huidig tracé van de straat komt tot stand doordat Maximiliaan van Zantvoorde in 1753 de machtiging van de magistraat bekomt om de verbindingsweg tussen de Hoogstraat en de huidige Europalaan op eigen kosten te verleggen en te verbreden, met de belofte dit straatje eeuwig te onderhouden. Het stadsplan van Philip Jan Lemaieur van 1786 toont de nieuw aangelegde, nog onbebouwde verbindingsweg.

In 1837 wordt aan de noordzijde van de straat door Joachim Saelens een leertouwerij opgericht, waar kort erna vier werkmanshuisjes worden aangebouwd, weergegeven op de Atlas der Buurtwegen (1847). De fabriek wordt achtereenvolgens aangekocht door Ludovicus Billau (1852) en door notaris Joseph Mulle (1862). Deze laatste krijgt twee jaar later een vergunning om de oude fabriek om te vormen in vijf werkmanswoningen met gemeenschappelijke pompput en toilet. In 1929 worden de percelen opgesplitst met een kleine achterbouw per huisje.

Op het einde van de 19de-begin 20ste eeuw zijn op de hoek met de Hoogstraat enkele huurhuisjes van "stationlossers" gelegen, die, samen met enkele panden in de Hoogstraat, in het begin van de jaren 1960 gesloopt worden voor de bouw van bureaus en toonzaal van het bedrijf "Bouwmaterialen Noë Van Hulle" (zie Hoogstraat nummers 62-64).

Straatje thans met recent heraangelegd en verbreed begintracé met parkeerstrook vanaf de Hoogstraat voor toegang tot recent appartementsgebouw aan de zuidzijde; smal verkeersvrij middendeel van de straat.

De eenlaagse 19de-eeuwse werkmanshuisjes aan de noordzijde zijn recent gesloopt voor een verkaveling met gekoppelde woningbouw (vanaf 2006) op de noordelijke hoek met de Europalaan. Nummers 2-10, resterende kern van de oude 19de-eeuwse leertouwerij omgevormd tot woonhuizen van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen). Nummers 2-6 gerenoveerd; nummers 8-10 met witgekalkt en verankerd bakstenen parement, gecementeerde plint, getoogde (nummer 10) muuropeningen onder strek en nieuw schrijnwerk.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 1, 1837/19, 1864/134, 1929/58.
  • BEKAERT P., Albertus Van Zantvoorde (Tielt 1735-1821). Man van alle seizoenen, in De Roede van Tielt, jg. 35, nummer 3, 2005.
  • BEKAERT P., Jan Van Zantvoorde (Haarlem 1594 - Tielt 1665), griffier van Tielt in tijden van pest en cholera, in De Roede van Tielt, jg. 23, nummer 3, 1992.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 199, 201.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 243.
  • MAES A.; VANDEPITTE P., Woonhuizen. Onbewust monumenten, Tielt, 1990, p. 96-97.
  • OSTYN R., Historische stedenatlas van België, Tielt, Brussel, 1993, p. 44.
  • VAN NIEUWENHUYSE J., Hoogstraat Tielt, onuitgegeven studie van De Tieltse Gidsenkring, Tielt, 1998, p. 5, 27, 29-31, 41, 48.
  • VERBRUGGE J., Tielt, textielstad (Deel I: negentiende eeuw), in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 2, 1987, p. 51, 53-60.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Van Zantvoordestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10862 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.