Geografisch thema

Wielmakerstraat

ID
10869
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10869

Beschrijving

Lange landelijke weg met kronkelend verloop vanaf de zuidzijde van de Deinsesteenweg met zuidoostwaarts verloop tot aan het kruispunt met de Mankemerriestraat, de Dentergemstraat en de Goed te Karelstraat. Wordt ongeveer centraal doorkruist door de spoorlijn Gent - De Panne met kleine overweg.

Oudste vermelding van de huidige straatnaam in het eerste landboek van Tielt-buiten van 1645 met ligging in de wijk "Lakemeerschen"; op het stadsplan van Cassianus Van Gaver (1829) "Laakestraate" genoemd. Volgens dit eerste landboek gelegen in de "Haaghoek", een van de 17de-eeuwse prekadastrale indelingen van Tielt-buiten waar een nog bestaande wijk ten zuidoosten van de straat naar genoemd is. De benaming verwijst naar de hier gelegen heerlijkheid "ter Ha(e)ge(n)" (= levend, laagstammig hout), voor het eerst vermeld in 1595. Deze heerlijkheid hangt eertijds via de Kortrijkse Sint-Amandsproosdij af van de Franse abdij van Saint-Amand-les-Eaux en komt later in het bezit van de heren van Tomme, waarbij samen met de lenen "Callesteert" en het "Rosebeekse" een enclave gevormd wordt (zie Rijkegemkouterstraat nummers 1 en 10). De kern van de heerlijkheid wordt gevormd door de historische omwalde hoeve "Goet ter Haege" (zie nummer 12).

Tracé met verspreide landelijke bebouwing weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778). Thans nog steeds bewaarde agrarische functie met verspreide voornamelijk in kern minimaal 18de-eeuwse hoeves gekenmerkt door losstaande verankerde bakstenen bestanddelen, doch waarvan de woonhuizen in de loop van de 20ste eeuw gerenoveerd en/of sterk aangepast worden; tevens veelal uitgebreid met recentere bijgebouwen in functie van het landbouwbedrijf.

Nummer 12, historische, voorheen omwalde hoeve "Goet ter Haege", kern van de heerlijkheid "ter Ha(e)ge(n)", mimimaal opklimmend tot 17de eeuw. Op een 17de-eeuwse kaart wordt de hoeve afgebeeld met een vierkante omwalling, een woonhuis en haaks bijgebouw, een boomgaard en een beboomde dreef naar de Wielmakerstraat. De Ferrariskaart geeft binnen de omwalling drie losstaande volumes en een klein bijgebouwtje weer; het primitief kadasterplan (circa 1830) twee haakse gebouwen en drie kleine bijgebouwtjes. In 1884 laat de toenmalige eigenaar Louis Ameye het woonhuis uitbreiden. Huidige hoeve met onverhard erf met beboomde grasperken waarrond twee grote haakse vleugels van onder meer gerenoveerd woonhuis en haakse schuurvleugel, laatstgenoemde onder zadeldak van Vlaamse pannen, met grote rechthoekige poort en lagere poorten onder betonnen latei. Recentere bijgebouwen, onder meer bakstenen loods.

Nummer 1, "Braamboschhoeve", naar verluidt oorspronkelijk twee tegenover elkaar gelegen boerenwoonsten, zie parallelle volumes weergegeven op de Ferrariskaart en op het primitief kadasterplan. Thans deels verhard erf en beboomde grasperken met woonhuis aan de noordzijde en haakse stalvleugel aan de westzijde voorzien van witgekalkte erfgevels. Stalvleugel gedateerd "1895" (jaartalsteen zijpuntgevel) onder zadeldak (Vlaamse pannen) met lichte dakoverstek; groenwit geschilderd houtwerk van onder meer tweedelige deurtjes en laadluiken; ingebouwde aardappelkelder onder bakstenen troggewelven. Aan uiterste noordzijde van het erf, witgekalkt bakhuisje met ovenhokje; getoogde openingen, onder meer beluikt venstertje.

Nummer 3, dieper gelegen hoeve met verwaarloosde en leegstaande hoevegebouwen omheen deels omhaagd en grotendeels onverhard erf met mestvaalt aan noordzijde. Ten zuiden, eenlagig woonhuis met aanpalende stal; gecementeerde erfgevel van woonhuis met schijnvoegen, strekgewijs boven getoogde vensters, en decoratieve aflijnende fries. Haakse (schuur-)stalvleugels waarvan overkraging aan erfzijde ondersteund door ijzeren balken; laaddeurtjes in zijgevel.

Nummer 7, hoeve aan de straat met ijzeren hek als toegang tot onverhard erf met onder meer solitaire boom, moestuinje en grasperken. Gerenoveerd woonhuis onder zadeldak met dubbel gegolfde mechanische pannen. Bakhuisje met ovenhokje onder zadeldak met Vlaamse pannen, gedateerd in top van erfpuntgevel "1860". Begroeide half ondergrondse gemetste aardappelkelder en recentere bijgebouwen in snelbouwsteen.

Nummer 10, hoeve met gebouwen in U-vormige opstelling rond erf met losse verharding en groot centraal grasperk met bomen, toegankelijk via erfoprit. Ten noordwesten, witgekalkt woonhuis met nieuwe bakstenen erfgevel onder zadeldak (mechanische pannen). Parallelle schuurstalvleugel met onder meer rechthoekige poort van dwarsschuur en venstertjes met schuifluikjes. Ten noordoosten, bakhuisje met annexen onder doorgetrokken pannen bedaking; restant van cementering met schijnvoegen. In noordelijke hoek, tussen woon- en bakhuis, grote begroeide half ondergrondse aardappelkelder met vlak afgedekte rondboogtoegang in baksteen. Recentere bijgebouwen, onder meer serres.

Nummer 2, in oorsprong 19de-eeuwse hoeve toegankelijk via haakse erfoprit, waarvan het oudste volume volgens kadaster gebouwd wordt in 1841, doch het huidig boerenhuis wellicht verbouwd is tijdens het interbellum.

Gecementeerde en verankerde baksteenbouw van vier traveeën en twee bouwlagen onder combinatie van schild- en zadeldak (Vlaamse pannen); plint in imitatiebossage. Rechthoekige muuropeningen waarin nieuw schrijnwerk. Centraal in tweede bouwlaag, rondbooggevelnisje in zwartbakstenen omlijsting met kruisje, waarin beeldje van Onze-Lieve-Vrouw. Recentere aan- en bijgebouwen.

Ten noordwesten van de weg, tegen de Deinsesteenweg aan, enkele losstaande eengezinswoningen daterend uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Nummer 1A, witgeschilderde villa naar ontwerp (1971) van architect Jozef Claeys (Ruiselede), deels ingewerkt in een opgehoogd terrein. Witgeschilderd bakstenen volume onder plat dak met brede overkragende dakrand, onder meer als luifel boven inkom. Rechthoekige, onder meer muurhoge, glaspartijen.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 2, 1841/21, 1884/8, 1971/45.
  • Rijksarchief Gent, Oud Archief, 65-1, Kaarten en Plans, nr. 1942 : "'t Goet ter Haghe in Thielt", eigendommen van het Hospitaal te Deinze, s.d. (17de eeuw).
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel V, Brugge, 1925, kolom 189, 191-192.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 206.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 217, 244.
  • HOLLEVOET F., Tielt feodaal, in De Roede van Tielt, jg. 33, nr. 3, 2002, p. 130.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wielmakerstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10869 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.