Geografisch thema

Deinsesteenweg (Aarsele)

ID
10885
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10885

Beschrijving

Oost-west lopende steenweg vanaf de provincie Oost-Vlaanderen doorlopend over het grondgebied van Aarsele en Tielt, tot aan het kruispunt met de Tieltse Ringlaan (zie Tielt, Deinsesteenweg). Onderdeel van de verkeersas Torhout-Pittem-Tielt-Deinze (N35).

In het kader van de ontsluiting van de steden en de uitbreiding van de wegeninfrastructuur onder het Oostenrijkse bewind, richten in 1750 de schepenen van Tielt, Aarsele en Deinze een verzoek aan de overheid om een octrooi tot het aanleggen van een steenweg Tielt-Deinze te bekomen, dit nadat ze een overeenkomst gesloten hebben over het delen van de onkosten. In hetzelfde jaar maakt landmeter Franciscus De Bal een "Caerte figurative vanden nieuwen gheprojecteerden ende gesugereerden steenwech vande stadt Deynse op de gonne van Thielt" op. Pas in 1770 wordt de aanleg van de steenweg gedecreteerd en worden de te onteigenen stukken grond, bos en weide uitgemeten. In 1771-1772 wordt de steenweg als kasseiweg aangelegd. In de eerste helft van de 19de eeuw gekend als "calseyde van Thielt naer Deynse", "Grande route de Thielt à Gand", etc. Wordt tot 1979 "Staatsbaan" genoemd. Was in 1830 nog de enige steenweg op Aarseels grondgebied en betekende een economische troef door de snellere verbinding met Gent, Brugge en Kortrijk. Het hoogste punt ligt op een hoogte van circa 38 meter. De steenweg wordt in 1954gebetonneerd.

Een hoogte langs de baan tussen Tielt en Aarsele wordt volgens De Flou vermeld in 1900 als "Schobbejak's Hoogte". Naar verluidt zogenaamd naar aanleiding van werken bij de aanleg van de steenweg. De hoogte moest worden afgegraven, maar de arbeiders staakten wegens slechte betaling vanwege de aannemer, die de bijnaam "Schobbiak" kreeg. Het kruispunt met de Sterrestraat wordt "De Knok" genoemd. De omgeving nabij de grens met Tielt wordt "Snephoek" genoemd, zogenaamd  naar een verdwenen herberg. De grens met Tielt wordt gevormd door de Hullebeek, de grens met Wontergem (Deinze) door de Dauwbeek.

De herberg en wijk "'t Hooge" worden voor het eerst vermeld in 1811. Bij het kruispunt met de Pastorijstraat staat de herberg "'t Boerke". Verdwenen herbergen zijn onder meer "In de Snep" (op de hoek met de Snephoekstraat),"'t Stroomke" (eertijds gesitueerd nabij de grens met Tielt) en "De Slier" aan de noordzijde van de kruising naar de Wontergemstraat.

In 1846 wordt langs de steenweg een nieuwe molen opgericht, type grondzeiler, de "Beils Molen" of "Molen van 't Hoge" genoemd. De molen is tevens bereikbaar vanuit de Hoogmolenstraat.

De bebouwing langs de pas aangelegde steenweg bestaat in het laatste kwart van de 18de eeuw voornamelijk uit verspreide hoevebebouwing, in huidige toestand vaak ingrijpend gewijzigd door 20ste-eeuwse aanpassingen. Historische hoeve "Goed ter Meersch" (nummer 126), in geschiedenis opklimmend tot de 14de eeuw: in 1383 worden de goederen van Gillis vander Mersch aangeslagen. In de 15de eeuw was "Goed ter Meersch" het grootste leen dat afhankelijk was van de heerlijkheid van "Thielt -ten-Hove" of "Gruuthuse". In de 17de eeuw wordt de hoeve nog vermeld als omwald. Het woonhuis klimt op tot het derde kwart van de 18de eeuw, zie inscriptie "1768" op haardbalk. Voorkomen van vier volumes op de Ferrariskaart (1700-1778), eertijds toegankelijk via oostelijke en westelijke dreef, leidend naar respectievelijk de Processiestraat en de Uitpachtstraat. Hoeve thans bestaande uit twee parallelle volumes: een lang woonhuis met nieuwe gevelopeningen met stal aangebouwd aan de westzijde (in renovatie), en een verbouwde schuur/ stal met oostelijk stuk wagenhuis, in het laatste kwart van de 20ste eeuw afgebrand en hersteld. Vermelding op de Atlas der Buurtwegen in 1846: "Ferme Lampaert".

Huis nummer 154/ Westhoekstraat. Eenlaagsbouw uit de tweede helft van de 20ste eeuw, teruggaand op een oudere site, zie voorkomen van twee langwerpige hoevevolumes met boomgaard op de Ferrariskaart (1770-1778). Bakstenen volume onder zadeldak, getoogde muuropeningen, zijgevel met mijtervormige kapelnis met kruis. Voormalig bakhuis met ovenhuisje onder lagere nok, thans ingericht als een stuk van de woning.

Hoeve nummer 85, waarvan de schuur en het woonhuis met stal opklimmen tot de eerste helft van de 19de eeuw, zie voorkomen van twee parallelle volumes op het primitief kadasterplan (circa 1830). Een grote poel was gelegen ten oosten langsheen de Snephoekstraat, thans gedempt. In de tweede helft van de 18de eeuw wordt een volume weergegeven ten noorden van deze poel. In 1926 is aan de straatzijde, ten noorden van de stal, een wagenhuis onder schilddak toegevoegd; in 1940 wordt het boerenhuis gedeeltelijk heropgebouwd na oorlogsschade.

Bakstenen schuurvolume aan weerszijden ingebouwd en ingericht als stal, onder schilddak in mechanische pannen, ijzeren windwijzer op nok, zijgevel met vlechtingen en asemgaten. Stal onder zadeldak met getoogde deuropeningen en nieuwere stalvensters, zijgevel met uitvliegopeningen. Onverhard erf met mestvaalt en restanten van boomgaard, erftoegang tussen stal en bakstenen erfpijler waarin kapelnisje in zwarte baksteentjes met kruis.

Gedurende de 19de en het begin van de 20ste eeuw wordt de bestaande bebouwing aangevuld met eenlaagsbebouwing, vaak aangepast tijdens de 20ste eeuw door inbreng van nieuwe of wijziging van bestaande muuropeningen en vernieuwen van het gevelparement. Komt vaak gegroepeerd voor, zie onder meer rond het kruispunt met de Aarselestraat of met de Sterrestraat, de "Sterrehoek" of "Knok" genoemd, zie nummers 208-210 en 214. Nummer 248/ Aarselestraat: herberg "'t Hooge", eerste vermelding in 1811. Circa 1900 voorzien van een beraapte gevel, zie oude postkaart. Eenlaags herberggedeelte met vernieuwd parement en nieuwe muuropeningen onder hoog zadeldak in mechanische pannen; hoekpand van twee bouwlagen onder half schilddak in Vlaamse pannen, met bewaarde getoogde muuropeningen en behouden schrijnwerk. Aan de zijgevel langs de Aarselestraat op de tweede bouwlaag hangt een kruisbeeld in licht verdiept muurveld. Nummer 246, woonhuis opklimmend tot de eerste helft van de 19de eeuw, zie voorkomen op het primitief kadasterplan (circa 1830). Eenlaags volume van zeven traveeën onder mansardedak. Nieuw baksteenparement, voorheen gecementeerd en voorzien van sierankers, zie restanten op dakvensters. Aangebouwde schuur aan de oostzijde verdwenen, zie bouwsporen op oostelijke zijgevel. Circa 1900 bewoond door familie De Beil, eigenaars van de "Hoogmolen" of "De Beils molen", een koren- en oliemolen uit 1846 ten noorden achter de woning gelegen, zie topografische kaart van het Dépôt de la Guerre (1875). Al in 1908 wordt "De Beils molen" van zijn wieken ontdaan en enkele jaren later verder afgebroken tot een molenstomp van twee bouwlagen. Het huidige achterliggende bakstenen bedrijfsgebouw dateert uit de eerste helft van de 20ste eeuw.

Nummer 262, eenlaags volume in witgeschilderde baksteen onder golfplaten zadeldak, vernieuwde muuropeningen, lage getoogde deuropening. Minimaal teruggaand tot 1846, zie Atlas der Buurtwegen.

Aanvullende architectuur uit het interbellum bestaat onder meer uit verbouwingen van oudere volumes, maar vooral uit nieuwbouw. Nummers 163-165, voormalige autowerkplaats, verbouwing van oudere volumes, zie sporen van ophoging in zijgevels. Thans twee woningen waarvan het oostelijke herberg "De Baenwinning". Bakstenen volume van twee bouwlagen en zeven traveeën onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met straat), straatgevel afgewerkt in granito tussen gecementeerde banden. Rechthoekige gevelopeningen met natuurstenen en betegelde onderdorpels, grotendeels bewaard schrijnwerk. Centraal middenrisaliet waarin grote poortopening (deels gedicht en met latere invulling), waarboven opschrift: "GARAGE". Nummer 260/ Pastorijstraat, voormalige herberg "'t Boerke", nieuw gebouwd in 1935. Bakstenen volume onder zadeldak gekenmerkt door afgeschuinde hoektravee en vooruitspringende muurdam. Nummer 224, vrijstaande woning in tuin uit 1937. Bakstenen enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak in zwarte geglazuurde pannen, gevel in gele baksteen met licht vooruitspringende penanten en doorlopende betonnen lateien, voordeur met betonnen luifel en klein bovenlicht.

Gedurende de tweede helft van de 20ste eeuw worden veel losstaande eengezinswoningen en villa's in tuin gebouwd, voornamelijk vanaf de Hoogmolenstraat richting Tielt.

  • Heemkundige Kring De Roede van Tielt, Fototheek.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Aarsele, 1926/30, 1935/15, 1937/4, 1941/16.
  • Aarsele. Verleden en heden, Aarsele, 1978, nr. 93, 100-101.
  • BRAET A., Aarsele, in HOLLEVOET F., Als straten gaan... praten, Tielt, 2005, p. 12 en 211.
  • BRAET A., Landboek van Aarsele met alle eigenaars en bewoners 1653-1661, Tielt, 2007, p. 17.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel VI, Brugge, 1926, kolom 296; Deel XIV, Brugge, 1933, kolom 301.
  • DE GRYSE P. (red.), Tielt graag gezien, Tielt, 2003, nr. 40.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Achitectenwoning Marc Verkest

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis met fabrieksgebouwen

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoningen

  • Omvat
    Dorpswoningen

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Kapel Heilig Hart

  • Omvat
    Villa

  • Is deel van
    Aarsele

  • Is gerelateerd aan
    Deinsesteenweg (Tielt)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Deinsesteenweg (Aarsele) [online], https://id.erfgoed.net/themas/10885 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.