Geografisch thema

Vinktstraat

ID
10915
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10915

Beschrijving

Lange rechte straat die vanaf Aarsele-Dorp oostwaarts in de richting van Vinkt (Deinze) leidt. De benaming "Vyncktstraet" wordt voor het eerst vermeld in de Atlas der Buurtwegen (1846). In 1824 wordt de straat aangeduid als "prochieweg van Aerseel plaats naar Vijnckt". Voor de aanleg van de Deinsesteenweg in 1771-1772 wordt de straat "Gentstraete" genoemd, omdat ze samen met de Kanegemstraat en de Oude Gentweg deel uitmaakte van de kortste route van Tielt naar Gent (zie Oude Gentweg). In het landboek van Aarsele (1653) wordt de "heerstraete van Aersele naer Vinckt" vermeld, waarlangs een hoeve "stedeken te boonaerts gheseyt het musenhol ... ghehouden van tleen ten bussche" (waar mogelijk de "Muyzenhoeve" mee bedoeld wordt: zie nummer 51).

Tot de 19de eeuw was de straat nog een zandweg, in 1877-1878 wordt de Vinktstraat net als de Sterrestraat verbreed en gekasseid, waarvoor enkele onteigeningen plaatsvinden. In 1947 wordt de straat gebetonneerd. Dichtbij de grens met Vinkt wordt de Vinktstraat gekruist door het tracé Artemeersstraat - Aanwijsstraat. Op de zuidoostelijke hoek van het kruispunt (nummer 139) bevindt zich tot 1972 de herberg "Het Aenwys", die haar naam in 1979 aan het zuidelijke stuk van de voormalige "Poekse Heirweg" leent. Thans een sterk verbouwd volume. De term aanwijs duidt op een wegwijzer die zich eertijds op het kruispunt bevond. "Aenwys" wordt voor het eerst vermeld op de Atlas Vander Maelen (circa 1850).

Het kruispunt met de Lammekensstraat wordt "het lindeke" genoemd, zogenaamd naar de lindendreef langs de vroegere "Gentstraete". Op de hoek van het kruispunt stond ooit het "Veldenskapelleken", aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) en de Atlas der Buurtwegen (1846).
In 2004 wordt een nieuwe verkaveling aangelegd, met zijstraat Constant vanden Berghestraat (tussen nummers 47 en 51).

Nijverheid. Er bevinden zich in de 19de eeuw drie smidsen in elkaars nabijheid: "De Poorters smisse", het "Smeske" of "Van de Walle's smisse" (nummer 75-77), en de "smisse van De Smul" (hoek Vinktstraat-Poekestraat). Een cluster van huisjes rond het kruispunt komt al voor in de tweede helft van de 18de eeuw, zie Ferrariskaart (1770-1778). Nummers 75-77 minstens opklimmend tot de tweede helft van de 18de eeuw, zie onveranderd gebleven noordgevel langsheen de Molenweg: kleine rechthoekige vensters onder meer onder houten lateien met dievenijzers. Bakstenen eenlaagswoningen onder zadeldak in Vlaamse pannen, verbouwd in de loop van de 20ste eeuw (nieuw gevelparement).

In de eerste helft van de 19de eeuw bevindt zich op de hoek met de Pastorijstraat de brouwerij en stokerij De Beil (zie Pastorijstraat nummers 1-3). Een restant van het stokerijgebouw (nummer 16A) is thans verbouwd tot woonhuis. Bakstenen volume onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met straat), met gedichte getoogde muuropeningen en korte zware muurankers. Ook de rij huizen aan noordzijde van de Vinktstraat (nummers 21-31) waren sedert de eerste helft van de 19de eeuw eigendom van weduwe De Beil. De huizen dienden vermoedelijk als arbeiderswoningen. Tot in het derde kwart van de 20ste eeuw stond er een publieke pomp voor huis nummer 27. Volumes thans onherkenbaar herbouwd of verbouwd, nummer 25 als enig resterend volume.

Langsheen de Vinktstraat liggen in de 19de eeuw dertien herbergen. In 1823 neemt het schepencollege het besluit dat de herberg genoemd "het Molentje" (nummer 7) zal beschouwd worden als gemeentehuis, vooraan wordt de herberg "Dorphuis logement" genoemd. Na de ingebruikname van het nieuwe gemeentehuis in 1955 (zie Aarselestraat) wordt de naam veranderd in "Café 't Oud Gemeentehuis". Het 18de-eeuwse breedhuis van oorspronkelijk acht traveeën en twee bouwlagen is in de tweede helft van de 20ste eeuw verbouwd, bezet met nieuw gevelparement en voorzien van nieuwe muuropeningen. Op de hoek met de Jules van Ooststraat en de Vinktstraat stond "Herberg De Karper", afgebroken in 1939 om plaats te maken voor appartementscomplex "De Vriendenkring", die ook een lokaal voor "Land- en Hofbouw" en "Cinema Aurora" bevatte (zie Jules van Ooststraat 1 - Vinktstraat 3).

Lange brede verbindingsweg naar Vinkt, voornamelijk met woonfunctie, aansluitend bij dorpsbebouwing; resterend landelijk-agrarisch karakter door verspreide hoevebebouwing naar het oosten toe.

In de tweede helft van de 18de eeuw maakt het eerste deel van de Vinktstraat deel uit van de dorpsbebouwing, tussen de kruispunten met de Haantjesstraat en de Lammekensstraat komt verspreide bebouwing voor, meer naar het oosten toe is naast een tweetal hoeves en een herberg nog geen bebouwing aanwezig, zie Ferrariskaart (1770-1778). Op de plaats van nummers 57-59 en 61-63 komt bebouwing voor, mogelijk tijdens de 19de eeuw verbouwd of herbouwd. Bakstenen samenstellen van twee eenlaagswoningen, witgekalkt en met gepekte plint, diepergelegen nummers 57-59 onder vernieuwd zadeldak in Vlaamse pannen (nok parallel met de straat), rechthoekige muuropeningen met 20ste-eeuwse schuiframen, onder meer met verticale roedeverdeling in bovenlicht; langs straatzijde gelegen nummers 61-63 onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met de straat), getoogde muuropeningen met natuurstenen onderdorpels en omlopende druiplijst, vernieuwd schrijnwerk, nieuwe muuropening in rechtertravee.

Tijdens de tweede helft van de 19de eeuw wordt de dorpsbebouwing uitgebreid met nieuwe woningen op onbebouwde percelen. Nummer 73 bakstenen eenlaagsbouw onder zadeldak in Vlaamse pannen, vernieuwde straatgevel uit het derde kwart van de 20ste eeuw. Nummer 81/ Poekestraat, bakstenen volume onder zadeldak in mechanische pannen, getoogde muuropeningen met nieuwe invulling, afgeschuinde hoek aan de zijde van de Poekestraat; bijgebouw langsheen de Poekestraat. Nummer 38, eenlaags volume onder zadeldak in zwarte geglazuurde pannen, gewijzigde muuropeningen; resterende siercementering uit interbellum.

Deze evolutie zet zich door in de 20ste eeuw, huizen onder zadeldaken (nokken parallel met straat) en met getoogde muuropeningen, onder meer nummer 8, nummers 65-67: samenstel van twee woningen van twee bouwlagen, elk drie traveeën waartussen een poorttravee. Gekenmerkt door gebruik van gele baksteen voor gele omlopende banden. Bij nummer 65 is de volledige begane grond gewijzigd, bij nummer 67 verlaagde muuropeningen en nieuw houtwerk. Nummers 120-121: eenlaagsbouw in donkerrode baksteen met gecementeerde plint, vernieuwd schrijnwerk.

Tijdens het interbellum worden oude panden verbouwd of vervangen door nieuwbouw, resterende lege percelen nabij het dorpscentrum worden opgevuld. De traditioneel getinte rijbebouwing van twee bouwlagen uit de jaren 1930 kenmerkt zich door lijstgevels in rode baksteen met contrasterende banden in witte baksteen en gecementeerde plint, voorzien van getoogde muuropeningen, zie nummers 12 en 22-24, alle thans met vernieuwd schrijnwerk. Een eenlagig voorbeeld, nummer 79/ Molenweg/ Poekestraat is gebouwd op de plaats van een ouder volume, reeds voorkomend op de Ferrariskaart (1770-1778), maar door een volledig nieuwe woning vervangen in 1934. Resterende oudere 19de-eeuwse bijgebouwen. Latere ontwerpen worden gekenmerkt door grotere rechthoekige muuropeningen, zie nummers 2-4, nummer 16 (uit 1936). Nummer 82, kleine eenlagige dorpswoning uit 1935, met erkeruitsprong in contrasterende gele baksteen en voordeur met dubbele luifel in granito.

Op de hoek met de Vinktstraat wordt de oude "Herberg De Karper" in 1939 afgebroken om plaats te maken voor een nieuw hoekcomplex in art-decostijl, ontworpen door de Tieltse architect Valère Lievens in opdracht van Albert Labens (aannemersbedrijf). Aanvankelijk bevat het gebouw de herberg "De Vriendenkring", een lokaal voor "Land- en Hofbouw" en "Cinema Aurora" (zie Jules van Ooststraat 1). Nummer 3 met vernieuwde winkelpui, verticaliserend element door verticaal baksteenmetselwerk, erker op tweede bouwlaag, bewaard schrijnwerk op de tweede en derde bouwlaag.
Vanaf de jaren 1950 wordt de straat uitgebreid met lintbebouwing naar het oosten toe, bestaande uit open en halfopen naoorlogse bebouwing (enkelhuizen) met tuin en voortuin.

  • Dexia-archief, Prentkaartencollectie, Brussel.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Aarsele, 1934/11, 1935/14, 1936/8.
  • Provinciale Bibliotheek en Documentatiecentrum West-Vlaanderen, Iconografische collectie: Aarsele (1813), Serafijn Vermote.
  • Aarsele. Verleden en heden, Aarsele, 1978, nummers 12, 102.
  • BRAET A., Aarsele, in HOLLEVOET F., Als straten gaan... praten, Tielt, 2005, p. 9, 20.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel I, Brugge, 1914, kolom 98.
  • DE GRYSE P. (red.), Tielt graag gezien, Tielt, 2003, nummers 1, 20-21.
  • Wandelen en fietsen in het Molenland, Tielt, VVV 't Tieltse, 1988.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis uit het interbellum

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning met achtergelegen werkhuis

  • Omvat
    Dorpswoningen

  • Omvat
    Hof 't Wallant

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw van de Vrede

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Salette met kapelbomen

  • Omvat
    Muyzenhoeve

  • Is deel van
    Aarsele


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vinktstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10915 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.