Is vanaf de fusie in 1977 niet alleen de benaming voor de vroegere "Markt" of "Plaetse", een langwerpig plein gelegen ten oosten van de kerk naar de Oosthoekstraat toe, maar ook voor het begin van de voormalige "Kerkstraat" ten noorden en "Tieltstraat" ten zuiden van de kerk, met inbegrip van het kerkplein aan westzijde. Vormt het snijpunt van het tracé dat van west naar oost loopt, van Tielt richting Vinkt en Poeke (Kanegemstraat - Kanegem-Dorp - Oosthoekstraat), en het tracé van noord naar zuid, van Ruiselede richting Aarsele (Keizerstraat - Kanegem-Dorp - Neringenstraat).

Vanouds lag de dorpskern met kerk en pastorie op grondgebied van de heerlijkheid Sint-Baafs, afhankelijk van de Gentse Sint-Baafsabdij (vanaf 1540 van het Sint-Baafskapittel). De heren van Sint-Baafs hadden het volle justitierecht, eigen baljuws en schepenen. Van een echte dorpskern is tot de 19de eeuw nog geen sprake. Circ a 1600 (zie schetsmatige kaart van de parochie Kanegem) staat er een eenvoudig zaalkerkje met dakruiter, ten noorden ligt de pastorie of "priesterage": een lange eenlaagswoning onder zadeldak en met omringende boomgaard. Het gebied rond de kerk en de pastorie is onbebouwd. Ook ten noorden, westen of zuiden (nu Sint-Bavostraat en Kanegemstraat) is verder nog geen bebouwing waarneembaar. Op het plein ten oosten van de kerk staan drie huizen: een grote woning of afspanning aan noordzijde en twee kleinere eenlaagshuizen aan zuidzijde. Deze erven en de afspanning zouden bij de heerlijkheid van Hames horen. Voor 1629 ondervindt de dorpsplaats al een kleine uitbreiding, ten oosten worden nog twee eenlaagshuizen bijgebouwd (zie kaart uit 1629, gemaakt door Lodewijk De Bersacques).

In de 17de eeuw wordt aan de zuidkant van het dorpsplein een rij huizen gebouwd, in opdracht van de heer van Poeke, met als oorspronkelijke bedoeling de oprichting van een schuttershof. Na het afbranden van de oude pastorie door een blikseminslag, wordt in 1661 een nieuwe pastorie gebouwd. De kerk wordt in 1695 door Franse troepen geplunderd, beschadigd en een tijdlang als stal gebruikt, in 1700 is ze volledig hersteld. Naar verluidt kwam het dorpsbestuur samen in de zuidelijke hoekwoning aan de kerk, de dorpsherberg Sint-Hubertus (afgebroken in de jaren 1990). Gedurende de 18de eeuw wordt de dorpskern geleidelijk aan uitgebreid tot een concentratie van eenlaagsbouw rondom "De Plaetse" (zie landboek Kanegem, 1762). Naar verluidt worden aan noordzijde van het dorpsplein door familie de Brabandere (eigenaars van het *"Groot Goet ten Broucken") vier huizen gebouwd op oude cijnsgrond van Sint-Baafs. Wegens een groeiende bevolking en vervallen staat wordt de kerk in 1779 opnieuw hersteld en vergroot. De verbouwing bestond uit de verlenging van het schip met twee traveeën en de bouw van een toren aan westzijde. Het kerkschip was voorzien van een steil zadeldak, met kleine eenvoudige westtoren. (zie prent uit 1813, Serafijn Vermote) De kerk en de eenlaagse pastorie ten noorden zijn via een omhaagde tuin met elkaar verbonden.

Vanaf het begin van de 19de eeuw (vóór 1835) wordt het gebied ten noorden en westen van de kerk geleidelijk aan bebouwd (zie primitief kadasterplan). Op het dorpsplein is de bebouwing aan noordzijde uitgebreid naar het oosten toe. Rondom de kerk en op het dorpsplein woont vooral een grote kern van kleine pachters en dagloners, wat weerspiegeld wordt in een overheersende eenlaagsbouw (verstoord in het laatste kwart van de 20ste eeuw). Naar het einde van de 19de eeuw toe zijn twee cichorei-asten actief in het Kanegemse dorpscentrum. De cichorei wordt op het dorpsplein opgeslagen om te wachten op verwerking.

Bij de overgang naar de 20ste eeuw wordt de oude barokke dorpskerk bijna volledig herbouwd in neobarokke stijl. Toenmalig pastoor Le Maître had grootse plannen voor de bouw van een nieuwe grotere dorpskerk. Het project wordt ook voor een groot deel met zijn persoonlijk fortuin gefinancierd. In de periode 1897-1899 wordt op de grondvesten van de oude toren een nieuw exemplaar gebouwd, naar ontwerp van architect Eugène Coopman (Brugge). Ook de westgevel wordt vervangen, het oude barokke schip blijft nog een tiental jaar behouden. De bouw van een nieuw congregatiehuis en de verbouwing van de pastorie in 1898 maken eveneens deel uit van het megalomane bouwproject. Aan de sloop van het oude en de bouw van het nieuwe kerkgebouw wordt begonnen in 1908. Het ontwerp is van architect Frans Vanden Heuvel (Nevele), de werken worden voltooid in 1910. Tijdens de Eerste Wereldoorlog en het interbellum wordt het gemeentehuis in het huis aan noordzijde van het plein (nummer18) gevestigd, zie oude postkaarten (circa 1900).

In 1940 wordt de westzijde van de kerk beschadigd door een obusinslag. Na de Tweede Wereldoorlog maakt Kanegem werk van de vernieuwing van zijn dorpskern en wegennet. In 1953 wordt openbare verlichting geplaatst en het elektriciteitsnet uitgebreid. Nog in 1953 wordt het oude kerkhof rondom en ten westen van de kerk (afgebakend door een laag muurtje, haagjes en hekkens) ontruimd en verhuisd en wordt de nieuwe begraafplaats in de Keizerstraat ingewijd. In 1957 wordt een nieuw gemeentehuis gebouwd ten westen van de kerk. Tevens wordt het voorplein van de kerk vergroot en wordt de Sint-Bavostraat verbreed en verhard. In 1963 wordt ten zuidwesten van de kerk ook de oude gemeenteschool uit 1829 afgebroken. De jaartalankers werden in de tuinmuur van het schoolhuis geplaatst (Kanegemstraat nummer 186, zijde van kerk). Door het verdwijnen van de karakteristieke cichoreiteelt te Kanegem, wordt in 1968 de cichorei-ast De Zutter en twee bijhorende woningen op "de Plaatse" verbouwd en vernieuwd (Kanegem Dorp nummers 20-22). In de jaren 1990 volgt een nieuwe dorpskernontwikkeling in de vorm van appartementsbouw. In 1994 verschijnt een appartementsgebouw op de hoek van Neringenstraat en Kanegem-Dorp. Karakteristieke tweelaagse dorpswoningen met beraapte gevels aan zuidzijde van het dorpsplein worden hierbij afgebroken (onder meer dorpsherberg St.-Hubertus en woningen met opschrift "Drukkerij" en "Afspanning Dezutter", nummers 15-17).

Ten noorden en zuiden van kerk liggen delen van de openbare weg Kanegem-Dorp, respectievelijk als verlengde van Sint-Bavostraat en Kanegemstraat, rondom de kerk afdraaiend om over te gaan in het dorpsplein. Zuidzijde beplant met linden en voorzien van bloembakken; rondom de kerk plantsoenen met geïntegreerde parkings; ten noorden plantsoen met onder meer herdenkingszuil bloemendorp. Het westelijke kerkplein is aangelegd in klinkers, omzoomd door grasperkjes en plantsoentjes. Ten oosten van de kerk ligt een smal en lang dorpsplein, tot het interbellum deels in losse verharding en kasseien; thans in aanzet een centrale betonbaan geflankeerd door parkeerstroken in klinkers met aan noordzijde acaciabomen; vanaf een rond punt dat het verkeer richting de *Neringenstraat of de Oosthoekstraat verdeelt loopt de betonbaan langs de noordzijde om over te gaan in de Oosthoekstraat; zuidzijde ingenomen door parking in klinkers, beplant met linden.

Woonfunctie, vroegere handelsfunctie grotendeels verdwenen. Oorspronkelijke basisbebouwing voornamelijk bestaande uit aaneengesloten 18de- en 19de-eeuwse eenlaagsbebouwing rondom het dorpsplein met dichtbij de kerk enkele prominente tweelaagse burgerhuizen; op het einde van de jaren 1960 is deze toestand nog grotendeels bewaard, thans onherkenbaar verstoord. Het enige restant van de 18de- en 19de-eeuwse eenlaagsbouw rondom het Kanegemse dorpsplein bestaat uit het verbouwde huis nummer 29, gelegen aan oostzijde van het dorpsplein bij het begin van de Oosthoekstraat. Gewijzigde 20ste-eeuwse gevelopeningen, nieuw zadeldak en gootlijst. Sporen van vlechtingen westelijke zijgevel wijzen op nokverhoging.

Resterende bebouwing van twee bouwlagen bestaande uit een lange lijstgevel aan noordzijde (nummer 18), en een enkelhuis uit het begin van de 20ste eeuw aan zuidzijde. Drie historische panden aan zuidzijde worden vervangen door nieuwbouw tijdens de jaren 1990. De 19de-eeuwse eenlaagsbebouwing rondom de kerk is beter bewaard, zie de huizen ten noorden van de kerk (nummers 6, 10, 12) en enkele huizen ten zuiden van de kerk (nummers 5, 9, 11, 13). Nummer 6, bakstenen eenlaagsbouw, volgens kadaster daterend uit 1881 en gebouwd voor een veldwachter, met vernieuwde gevel uit het tweede of het derde kwart van de 20ste eeuw, gecementeerde plint met imitatievoegwerk en vernieuwd houtwerk. Vervallen huisje zonder nummer (tussen nummers 11 en 13), langs het steegje dat verbinding maakt met de *Neringenstraat: verankerde bakstenen eenlaagsbouw onder zadeldak (Vlaamse pannen), dichtgemetselde venster- en deuropeningen met kozijnconstructies, gebouwd tussen 1835 en 1846 (zie primitief kadasterplan en Atlas der Buurtwegen). Momenteel in gebruik als schuurtje van Neringenstraat nummer 2.

In de nabijheid van de kerk lagen tal van herbergen, waarvan enkele nog resterend aan noordzijde: "Het Vliegend Paard" en "Tivoli" (nummers 10-12). Vroeger bevond zich aan oostzijde daarvan "Het Kistje". Op de hoek van het dorpsplein en de Neringenstraat lag dorpsherberg "Sint-Hubert", op de zuidelijke hoek van het dorpsplein aan de kerk lag "Afspanning Dezutter", met beraapte gevel en voordeuromlijsting. Beide tweelaagse 18de-eeuwse hoekpanden zijn afgebroken tijdens de jaren 1990. In de 20ste eeuw wordt de bebouwing aangevuld, onder meer nummers 31-35: een aantal huizen rond oprit aan zuidoostzijde, eenlaagsbouw vermoedelijk naoorlogs met oudere kern.