Geografisch thema

Kanegemstraat (Kanegem)

ID
10932
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10932

Beschrijving

Hoofdstraat die Kanegem met Tielt verbindt, lopende vanaf Kanegem-Dorp naar het westen toe, in de richting van Tielt. De straat is één van de belangrijkste invalswegen naar het dorpscentrum, onderdeel van de oost-west as die de deelgemeente doorkruist. Quasi op de grens met Aarsele splitst de weg zich af van het oude handelstracé Kanegemstraat-Oude Gentweg, om zo Tielt met de Kanegemse dorpskern te verbinden (zie Aarsele, Kanegemstraat en Oude Gentweg). De straat die voor 1979 "Tieltstraat" of "Tieltweg" genoemd wordt, wordt voor het eerst vermeld in een renteboek uit 1548 als "inde prochie van Caneghem … den tielt wech". In het landboek van 1762 komt de naam "straete naer Thielt" voor, evenals "Thieltsche Heirweg". De Atlas der Buurtwegen uit 1846 vermeldt: "Thieltsweg". De Tieltstraat bleef kasseiweg tot 1949. In 1982 wordt de straat rechtgetrokken (voornamelijk ter hoogte van nummer 155) en verbreed, en door het bebloemingscomité "Route Entente Florale" gedoopt, naar de internationale bebloemingsprijs voor dorpen en steden. Er wordt een gedenkzuil opgericht ter ere van Kanegem Bloemendorp, met bronzen herinneringsplaat. Langsheen de weg zijn bloemenperkjes aangelegd die de naam dragen van de verschillende nationale en internationale deelnemende 'bloemengemeentes' en waarin verscheidene plantenvariëteiten zijn aangeplant. Binnen de dorpskern, vanaf Kanegem-Dorp tot het kruispunt met de Nagelstraat, is de straat aan weerszijden beplant met bolacacia's. In het begin van de jaren 1970 wordt een dorpshoeve met ast afgebroken om plaats te maken voor een nieuwe sociale woonwijk: "Astenhove".

Doorheen haar geschiedenis kent Kanegem twee scholen, beide gelegen in de toenmalige Tieltstraat. De gemeenteschool wordt gebouwd in 1829, ten westen van de kerk (nummer 186). Circ a 1880 wordt de school vergroot. Bij heraanleg van het kerkplein in 1963 wordt een groot stuk van de gemeenteschool afgebroken, de overblijvende klassen van de gemeenteschool verhuizen naar klaslokalen in de kloosterschool, wat voor een stukje Kanegemse schoolstrijd zorgt. In 1990 sluit de gemeenteschool definitief de deuren.

In 1846 wordt een schooltje dat enkele jaren tevoren is gesticht, overgenomen door de Zusters van het Geloof uit Tielt. De kantschool wordt in 1854 al uitgebreid met een leerschool. De precieze vestiging in de Tieltstraat (huidige Kanegemstraat) is onduidelijk; naargelang de bronnen komen zowel data 1853, 1870 als 1879 in aanmerking. Zeker is dat circa 1870 een huis op de hoek van de Tieltstraat en de voetweg Espestraat wordt verkocht aan de Zusters van het Geloof. Ten noorden haaks daarop wordt langsheen de voetweg een nieuw schoolgebouw opgetrokken. In 1891 en 1904 wordt de school uitgebreid. De oude schoolvleugel aan het huis wordt in 1909-1910 afgebroken en vervangen door het neogotische klas- of kloostervolume.

De vroegere handels- en landbouwfunctie is thans voornamelijk overgenomen door woonfunctie. Dichte bebouwing aansluitend op de dorpskern, overgaand naar meer verspreide bebouwing naar het westen toe.

Circ a 1600 is de bebouwing beperkt tot enkele huizen op het kruispunt Tieltstraat - Pontestraat (zie Nagelstraat/ Aarselekapellestraat) en de hoeve nummer 137 met het naastliggend huisje op de hoek met de Kruiswegestraat, zie een schetsmatige kaart van de parochie Kanegem (circa 1600). Gedurende de 17de en de eerste helft van de 18de eeuw wordt de straat vooral aan zuidzijde dichter bebouwd, binnen het dorpscentrum tussen de Nagelstraat en Kanegem-Dorp, zie landboek Kanegem, kaarten 1ste, 2de en 10de kanton (1762). De bebouwing daterend van vóór 1830 bestaat voornamelijk uit kleine hoeves en eenlaagsbouw, zie samenstel van vier lage huisjes nummers 174-178, waarvan nummer 178 sterk verbouwd is, met naoorlogs gevelparement en gewijzigde muuropeningen (alsook nummers 182-184). Ook de drie eenlaagshuisjes nummers 175-177-179 gaan terug op oudere volumes, maar worden ingrijpend verbouwd gedurende de 20ste eeuw.

Bij kruispunt met de Kruiswegestraat/ Axpoelmolenstraat bevindt zich een gehuchtje bestaande uit een cluster huizen langsheen de Tieltstraat, gegroeid nabij een oudere hoeve tijdens de tweede helft van de 19de eeuw. Nummer 149, woonhuis van twee bouwlagen onder zadeldak, volgens kadaster gebouwd in 1872, getoogde muuropeningen met vernieuwde invulling, westelijk stuk als stal/ schuurtje. Nummer 147, eenlagig woonhuis volgens kadaster opgetrokken in 1876, gevel vernieuwd tijdens het interbellum. Nummer 139, eenlagig woonhuis met afgeschuinde hoek, ijzeren lateien aan zuidzijde, latere gevelafwerking in cementering met imitatievoegwerk. Nummer 143, eenlagig woonhuis onder schilddak, eertijds twee woningen waarvan linkerdeur gesupprimeerd; 20ste-eeuwse schuur en stallen aan zuidzijde.

Aanvullende bebouwing uit de tweede helft van de 19de eeuw en het begin 20ste eeuw, restanten onder meer nummer 170, volgens kadaster gebouwd als samenstel met het schoolhuis nummer 168 in 1864, historiserend gerenoveerd met een recentere bijbouw uit de jaren 1980. Nummer 193, restant van een burgerwoning opgebouwd in baksteen met natuurstenen accenten, met vooruitspringend middenrisaliet uitlopend in een dakvenster met trapgeveltje, getoogde muuropeningen met nieuw schrijnwerk, op de begane grond verbouwd tot winkel; het linkergedeelte wordt vervangen door nieuwbouw tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw. Dubbelhuis nummer 158, gebouwd circa 1900 in opdracht van timmerman Karel Braekevelt (zie nummer 155), oorspronkelijk samenstel van twee woningen met nummer 160.

Tijdens het interbellum en ook na de Tweede Wereldoorlog wordt geleidelijk verder buiten de dorpskern gebouwd: nieuwe open of halfopen bebouwing onder zadeldaken met ommuurde of omhaagde voortuintjes, zie nummers 138-140 en nummers 142-144 (1937), laatstgenoemde met bewaarde deels beglaasde deur met betonnen luifel en geometrisch verdeeld bovenlicht. Veel van de bestaande eenlaagsbouw wordt voorzien van nieuw gevelparement.

Eertijds lag herberg "het Canon" aan zuidzijde van het kruispunt met de Nagelstraat/ Aarselekapellestraat (verdwenen), thans bevindt zich aan noordzijde de herberg "Kalkoven".

Vroeger heeft ter hoogte van de wijk Astenhove een dorpshoeve gestaan, bestaande uit twee parallelle grote bouwvolumes en enkele kleinere bijgebouwen, en uitgebaat door P. Vandenbulcke, handelaar en burgemeester van Kanegem. Hij laat op zijn boerderij een vermoedelijk 20ste-eeuwse cichorei-ast bouwen. De teelt verdwijnt in 1955, waarna de ast in verval raakt. De hoeve wordt afgebroken om plaats te maken voor een nieuwe sociale woonwijk in het begin van de jaren 1970.

  • Heemkundige Kring De Roede van Tielt, Fototheek.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Kanegem, 1876/14, 1877/9, 1900/3.
  • DE BRABANDERE R., Kanegem, in HOLLEVOET F., Als straten gaan... praten, Tielt, 2005, p. 54.
  • DE BRABANDERE R., Kanegem: geschiedenis en erfgoed, in De Roede van Tielt, jg. 37, nummer 3, 2006, p. 157-158.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel XV, Brugge, 1934, kolom 838.
  • DE GRYSE P. (red.), Tielt graag gezien, Koksijde, 2003, nummer 45.
  • VERSCHUERE A., De Zusters van 't Geloove, Tielt, 1940, p. 101-105.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Gesubsidieerde Vrije Basisschool

  • Omvat
    Herdenkingszuil

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Huis Braekevelt

  • Omvat
    Kilometerpaal

  • Omvat
    Melkerij

  • Omvat
    Onderwijzerswoning

  • Omvat
    Samenstel van dorpswoningen

  • Omvat
    Schoolmeesterswoning

  • Omvat
    Vrijstaand burgerhuis

  • Is deel van
    Kanegem

  • Is gerelateerd aan
    Kanegemstraat (Aarsele)

  • Is gerelateerd aan
    Kanegemstraat (Tielt)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kanegemstraat (Kanegem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/10932 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.