Geografisch thema

Britselei

ID
11125
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11125

Beschrijving

De Britselei maakt deel uit van de leiengordel die in 1866-1868 werd aangelegd op het tracé van de Spaanse vestingen dat de historische binnenstad van Antwerpen omgordde. In 1866 werden deze vestingmuren geslecht; op de vrijgekomen gronden werden brede boulevards aangelegd. De belendende bouwblokken werden verkaveld voor de bouw van heren- en burgerhuizen. In 1868 kreeg het gedeelte tussen de Mechelsesteenweg en de Kasteelpleinstraat de naam "Marie-Henrietteboulevard" en een paar maanden later al "Nijverheidslei". In 1919 werd de lei nogmaals herdoopt tot Britselei. Zoals alle leien omheen de binnenstad is dat een naam ter ere van een tijdens de Eerste Wereldoorlog bij de geallieerden aangesloten staat.

De leien werden opgevat als centrale lanen van in totaal zestig meter breed, bestaande uit een hoofdweg die door bomenrijen van parallelle wegen is gescheiden. Het was de bedoeling om deze straten als echte boulevards uit te bouwen, met verzorgde façades en een aantal prestigieuze openbare gebouwen. Uit de eerste bouwfase van de Britselei, namelijk de jaren 1860 tot 1880, zijn vooral neoclassicistische burgerhuizen van het standaard 19de-eeuwse type bewaard, namelijk drie traveeën en drie bouwlagen tellende onder een zadeldak. Deze woningen werden gebouwd door winkeliers, handelaars, investeerders enz. Een voorbeeld van een eind-19de-eeuwse cafépand met appartementen op de verdiepingen vinden we naast het Justitiepaleis op nummer 53, "les Brasseurs". Een aantal meer prestigieuze herenhuizen steken boven deze standaardtypologie uit. Zo zijn er twee herenwoningen bewaard gebouwd op hoekpercelen, met bijgebouwen die via de tuinmuur in de zijstraat te bereiken waren. Vooreerst is er de woning Bovie-Schilders, een ontwerp uit 1869 door Henry Redig dat als monument is beschermd. Verder is er de woning Leclair, een herenwoning van hetzelfde type, maar minder gaaf bewaard. Van de herenwoningen met de typische centrale balkons op de bel-etage die we op de Frankrijklei nog vaak zien, is slechts één voorbeeld bewaard, een ontwerp van 1876 door L. Van Opstal voor Van der Stucken.

De Britselei wordt aan beide zijden gemarkeerd door monumentale openbare gebouwen. Aan het zuidelijke uiteinde werd in 1874 het neorenaissancistische Justitiepaleis gebouwd, een ontwerp van Lodewijk en Frans Baeckelmans. Ten noorden wordt de Britselei begrensd door de Mechelsesteenweg, een punt dat door de Nationale Bank onmiddellijk herkenbaar is. Dit gebouw dateert van 1877 en is een ontwerp van Hendrik Beyaert.

Van kort vóór de Eerste Wereldoorlog dateert het eerste appartementsgebouw dat op de leien werd opgetrokken, de "Residentie Carlier", een elegant ontwerp in art-nouveaustijl door Jos. Goeyvaerts uit 1913. Tijdens het interbellum bleef het aantal hoogbouwcomplexen op de Britselei beperkt tot een viertal, met als belangrijkste de standingvolle "Résidence Britannia" door Léon Stynen uit 1935. Tot de doorsnee-architectuur uit deze periode behoort het bescheiden appartementsgebouw op nummer 62, in 1936 ontworpen door Paul Smekens in opdracht van Madeleine Picard. De naoorlogse periode was minder ingrijpend voor de bebouwing van de Britselei, in vergelijking met de ravage op Frankrijklei en Italiëlei. Op de hoeken van de Kiliaanstraat die door een bominslag grotendeels was verwoest, bouwde Marc Segers kort na de Tweede Wereldoorlog twee van de meest opvallende flatgebouwen uit deze periode. Vooral het ontwerp van de "Résidence Hermitage" uit 1948 onderscheidt zich door een ongebruikelijke inplanting met voorhof, en een vormgeving van een eigentijdse monumentale allure. De "Mayfair Residence" op nummer 6, een vastgoedproject van de bouwpromotor en -ondernemer Amelinckx vertolkt dan weer de dominante conformistische strekking en standaardtypologie binnen de naoorlogse architectuur, zoals overigens het merendeel van de nieuwbouwprojecten op de Britselei.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 18#4470 (nummer 62) en 18#29721 (nummer 6).

Auteurs: Hooft, Elise; Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Appartementsgebouw in art-decostijl

  • Omvat
    Burgerhuis in beaux-artsstijl

  • Omvat
    Gekoppelde neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Gerechtshof

  • Omvat
    Herenhuis in neorégencestijl

  • Omvat
    Herenhuis in neorégencestijl

  • Omvat
    Hoekcomplex in neoclassicistische stijl

  • Omvat
    Hotel Bovie-Schilders

  • Omvat
    Huis Leclair

  • Omvat
    Modernistisch appartementsgebouw

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch herenhuis

  • Omvat
    Neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Residentie Carlier

  • Omvat
    Résidence Britannia

  • Omvat
    Résidence Ermitage

  • Omvat
    Twee burgerhuizen

  • Is deel van
    Antwerpen - 19de- en 20ste-eeuwse stadsuitbreiding

  • Is deel van
    Antwerpen - Stadsuitbreiding tot aan de 16de-eeuwse Spaanse Vesten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Britselei [online], https://id.erfgoed.net/themas/11125 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.