Geografisch thema

Lambermontplaats

ID
11310
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11310

Beschrijving

De Lambermontplaats is een achtzijdig plein gelegen op het Zuidkwartier, op het kruispunt van de Leopold de Wael- en de Kasteelstraat. Dergelijke pleinen, waarop straten in stervorm uitgeven, zijn een typisch kenmerk van de verkaveling van het Zuid.

Het plein maakt eigenlijk deel uit van de oorspronkelijke "Volksstraat", die op het verkavelingsplan van het Zuid van 1875 van noordoost naar zuidwest de wijk volledig doorsnijdt, met voor het Museum voor Schone Kunsten het "Volksplein". Enkel het gedeelte van de Volksstraat tussen Kasteelpleinstraat en het museum behield de oorspronkelijke naam. In 1894 kreeg het museumplein de huidige naam Leopold de Waelplein; de straat tussen dit plein en het Zuidstation werd Leopold de Waelstraat genoemd. Tot 1908 nummerde de Lambermontplaats mee met de Leopold de Waelstraat; daarna kreeg het zijn eigen naam, ter ere van de toen recent overleden baron F.A. Lambermont (1819-1905). Hij was secretaris-generaal van Buitenlandse zaken, een functie waarin hij in 1863 de zware Scheldetol kon vrijkopen van Nederland. Dit historische gebeuren is een vaak terugkerend thema op het Zuid, vertaald in talrijke straatnamen en een aantal grote monumenten. In 1910 kreeg het stuk van de Volksstraat tussen de Lambermontplaats en het Zuidstation de naam Emiel Banningstraat.

De Lambermontplaats is gekasseid en omzoomd met lindes; tramsporen doorkruisen het plein. Het plein is gelegen op een vooraanstaande plaats binnen het verkavelingsplan van het Zuid, namelijk vlakbij het Museum voor Schone Kunsten en op één van de belangrijkste verbindingsassen door de wijk, het museum met het vroegere Zuidstation verbindend. Dit vertaalt zich in de architectuur: de bebouwing bestaat uit statige, grote burgerhuizen of meergezinswoningen met lijstgevels die van een rijk versierd eclectisch of neoclassicistisch parement zijn voorzien. De huizenrijen rondom de Lambermontplaats en in de Leopold de Waelstraat werden integraal als stadsgezicht beschermd omwille van de gaafheid van de huizenrijen en de hoge architecturale kwaliteit. De meest sprekende voorbeelden werden als monument beschermd, zoals de architectenwoning van bouwmeester A. Van der Heyden op nummers 12-13. Eveneens beschermd als monument is het centraal op het plein gelegen, imponerende monument ter ere van baron Lambermont. Deze in 1912 onthulde beeldengroep is een realisatie van beeldhouwer Léandre Grandmoulin en architect F. van Holder.

Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in Antwerpen van 1885 werd het ruitvormige bouwblok ten zuidwesten van het Museum voor Schone Kunsten, afgezoomd door de Baron Dhanislaan, de Gijzelaarsstraat, de Amerikalei, de Verschansingsstraat en de Graaf Van Hoornstraat, volledig ingericht als terrein voor de Wereldtentoonstelling. In dat bouwblok liggen de volledige Leopold de Waelstraat, de Lambermontplaats en het deel van de Emiel Banningstraat ten zuiden van de Baron Dhanislaan. Pas na het einde van de tentoonstelling konden deze straten opnieuw verkaveld en bebouwd worden. De oudste bouwaanvraag voor een woning op de Lambermontplaats dateert van 1900; aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was het volledige plein bebouwd.

De zuidzijde van het plein, van de nummers 17 tot 24, is het meest verstoord. Een aantal neoclassicistische lijstgevels zijn sterk vervlakt zoals het hoekpand op nr. 17 en de huizen op nrs. 22 en 23; nr. 6 aan de oostkant van het plein is vergelijkbaar. Tevens wordt de huizenrij hier doorbroken door een appartementsgebouw op nrs. 20-21.

De andere pleinwanden, vooral de noord- en westzijde, zijn voorzien van zeer gaaf bewaarde en smaakvolle bebouwing met brede burgerhuizen waaronder verschillende met dubbele ingang, waaruit blijkt dat veel van deze statige huizen als meergezinswoning werden gebouwd. Een voorbeeld is de meergezinswoning op nrs. 2-3, in 1907 ontworpen door Emile Francken als opbrengsteigendom voor J.B. Francken.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1907 # 714 (2-3).

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Leopold De Waelstraat en Lambermontplaats

  • Omvat
    Art-nouveaugetinte meergezinswoning

  • Omvat
    Burelen Algemeene Bouwmaatschappij

  • Omvat
    Burgerhuis in neo-Lodewijk XVI-stijl

  • Omvat
    Burgerhuis met geel bakstenen parement

  • Omvat
    Eclectische meergezinswoning

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Ensemble met architectenwoning Adolphe Vander Heyden

  • Omvat
    Hoekgebouw met de Kasteelstraat

  • Omvat
    Hoekhuis met Kasteelstraat

  • Omvat
    Hoekhuis met Kasteelstraat

  • Omvat
    Neoclassicistisch hoekpand

  • Omvat
    Neoclassicistisch hoekpand

  • Omvat
    Neoclassicistische meergezinswoning

  • Omvat
    Neoclassicistische meergezinswoning met geknikte gevel

  • Omvat
    Rijk versierd neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Samenstel van twee meergezinswoningen

  • Omvat
    Samenstel van twee neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Standbeeld Lambermont

  • Omvat
    Statige neoclassicistische meergezinswoning


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lambermontplaats [online], https://id.erfgoed.net/themas/11310 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.