Teksten van Lambermontplaats

https://id.erfgoed.net/themas/11310

Lambermontplaats (herinventarisatie) ()

De Lambermontplaats is een achtzijdig plein gelegen op het Zuidkwartier, op het kruispunt van de Leopold de Wael- en de Kasteelstraat. Dergelijke pleinen, waarop straten in stervorm uitgeven, zijn een typisch kenmerk van de verkaveling van het Zuid.

Het plein maakt eigenlijk deel uit van de oorspronkelijke "Volksstraat", die op het verkavelingsplan van het Zuid van 1875 van noordoost naar zuidwest de wijk volledig doorsnijdt, met voor het Museum voor Schone Kunsten het "Volksplein". Enkel het gedeelte van de Volksstraat tussen Kasteelpleinstraat en het museum behield de oorspronkelijke naam. In 1894 kreeg het museumplein de huidige naam Leopold de Waelplein; de straat tussen dit plein en het Zuidstation werd Leopold de Waelstraat genoemd. Tot 1908 nummerde de Lambermontplaats mee met de Leopold de Waelstraat; daarna kreeg het zijn eigen naam, ter ere van de toen recent overleden baron F.A. Lambermont (1819-1905). Hij was secretaris-generaal van Buitenlandse zaken, een functie waarin hij in 1863 de zware Scheldetol kon vrijkopen van Nederland. Dit historische gebeuren is een vaak terugkerend thema op het Zuid, vertaald in talrijke straatnamen en een aantal grote monumenten. In 1910 kreeg het stuk van de Volksstraat tussen de Lambermontplaats en het Zuidstation de naam Emiel Banningstraat.

De Lambermontplaats is gekasseid en omzoomd met lindes; tramsporen doorkruisen het plein. Het plein is gelegen op een vooraanstaande plaats binnen het verkavelingsplan van het Zuid, namelijk vlakbij het Museum voor Schone Kunsten en op één van de belangrijkste verbindingsassen door de wijk, het museum met het vroegere Zuidstation verbindend. Dit vertaalt zich in de architectuur: de bebouwing bestaat uit statige, grote burgerhuizen of meergezinswoningen met lijstgevels die van een rijk versierd eclectisch of neoclassicistisch parement zijn voorzien. De huizenrijen rondom de Lambermontplaats en in de Leopold de Waelstraat werden integraal als stadsgezicht beschermd omwille van de gaafheid van de huizenrijen en de hoge architecturale kwaliteit. De meest sprekende voorbeelden werden als monument beschermd, zoals de architectenwoning van bouwmeester A. Van der Heyden op nummers 12-13. Eveneens beschermd als monument is het centraal op het plein gelegen, imponerende monument ter ere van baron Lambermont. Deze in 1912 onthulde beeldengroep is een realisatie van beeldhouwer Léandre Grandmoulin en architect F. van Holder.

Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in Antwerpen van 1885 werd het ruitvormige bouwblok ten zuidwesten van het Museum voor Schone Kunsten, afgezoomd door de Baron Dhanislaan, de Gijzelaarsstraat, de Amerikalei, de Verschansingsstraat en de Graaf Van Hoornstraat, volledig ingericht als terrein voor de Wereldtentoonstelling. In dat bouwblok liggen de volledige Leopold de Waelstraat, de Lambermontplaats en het deel van de Emiel Banningstraat ten zuiden van de Baron Dhanislaan. Pas na het einde van de tentoonstelling konden deze straten opnieuw verkaveld en bebouwd worden. De oudste bouwaanvraag voor een woning op de Lambermontplaats dateert van 1900; aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was het volledige plein bebouwd.

De zuidzijde van het plein, van de nummers 17 tot 24, is het meest verstoord. Een aantal neoclassicistische lijstgevels zijn sterk vervlakt zoals het hoekpand op nr. 17 en de huizen op nrs. 22 en 23; nr. 6 aan de oostkant van het plein is vergelijkbaar. Tevens wordt de huizenrij hier doorbroken door een appartementsgebouw op nrs. 20-21.

De andere pleinwanden, vooral de noord- en westzijde, zijn voorzien van zeer gaaf bewaarde en smaakvolle bebouwing met brede burgerhuizen waaronder verschillende met dubbele ingang, waaruit blijkt dat veel van deze statige huizen als meergezinswoning werden gebouwd. Een voorbeeld is de meergezinswoning op nrs. 2-3, in 1907 ontworpen door Emile Francken als opbrengsteigendom voor J.B. Francken.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1907 # 714 (2-3).

Auteurs:  Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lambermontplaats [online], https://id.erfgoed.net/teksten/138916 (geraadpleegd op ).


Lambermontplaats ()

Gelegen in het Zuidkwartier, tussen Leopold de Wael- en Emiel Banningstraat. Dit plein, dat aanvankelijk met de Volksstraat en van 1894 af met de Leopold de Waelstraat meenummerde, kreeg in 1908 zijn eigen naam. Lambermont (1819-1905) onderscheidde zich bij de onderhandelingen met Nederland in verband met de vrijkoping van de Scheldetol (1863).

Achtzijdig plein omzoomd met lindebomen. In het midden, groot gedenkteken voor Lambermont: bronzen beeldengroep met waterpartijen naar ontwerp van Leandre Grandmoulin, opgericht in 1912; middenstuk met stenen bootje bekroond met gevleugelde groep van drie; tegen de sokkel aan en zittend op een bankje, de figuur van Lambermont. Zijvleugels respectievelijk met een man die de wereldbol op zijn knieën houdt om er met een passer de maat van de te nemen en een vrouw die twee Afrikaanse kinderen zoogt; allerlei opschriften vermelden Lambermonts verdiensten.

Op de oostzijde na, zeer gave en smaakvolle bebouwing van 1890-1900; brede burgerhuizen waaronder verschillende met dubbele ingang, gemiddeld drie traveeën en vier bouwlagen; speelse variaties in gevelbeëindiging (klassieke kroonlijsten, frontons), bedaking (schild-, zadel-, mansarde- en platte daken) en materiaalgebruik (natuursteen, baksteen, bepleistering).

Prachtig zijn de gevels van de nummers 1, 7-9, 12-13, 29 met art-nouveau-inslag (mozaïeken, lekdrempels, consoles), 30, 34-35 en 36; veel zorg werd besteed aan de hoekpanden, die ofschoon alle verschillend, een indruk van grote eenvormigheid wekken; de overige huizen zijn erg uiteenlopend wat kwaliteit en esthetische vormgeving betreft, doch het geheel is zo harmonisch opgebouwd dat het als een unicum mag worden beschouwd in de Antwerpse architectuur en stedenbouw van de 19de eeuw.


Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lambermontplaats [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113053 (geraadpleegd op ).