De Leopold de Waelplaats is een langgerekt, rechthoekig plein centraal op het Zuid, tussen de Volkstraat en de Leopold de Waelstraat. Het plein maakt deel uit van het oorspronkelijke verkavelingsplan van het Zuid, opgemaakt in 1875. Oorspronkelijk werd dit plein de Volksplaats genoemd, sinds 1894 heeft het de huidige benaming, naar burgemeester Leopold De Wael die in 1892 was overleden.

Het Zuid wordt gekarakteriseerd door een patroon van rechte straten die op vele plaatsen straalsgewijs samenkomen op een rond of rechthoekig plein. Dit is ook het geval bij de Leopold de Waelplaats, waarop in totaal elf straten uitgeven. Het gekasseide plein is een vrij druk knooppunt, waarop ook tramlijnen passeren. Naast culturele functies als het Museum voor Schone Kunsten en het variététheater De Hippodroom, werden op dit plein vooral meergezinswoningen gebouwd met winkel- of caféfunctie op de begane grond. De bouwhoogte van deze panden loopt op tot vier bouwlagen, een bouwhoogte die enkel op grotere pleinen en brede verbindingswegen werd toegestaan.

De centrale ligging van het plein op het Zuid werd vertaald in de architectuur met een aantal zeer opvallende grote gebouwen en ensembles. De Leopold de Waelplaats wordt gedomineerd door het Museum voor Schone Kunsten, een centraal monument op het Zuid, opgericht in 1884-90 naar ontwerp van Jean-Jacques Winders en Frans Van Dijk. Rondom het museum is een met hek omzoomde museumtuin voorzien, waarin kunstwerken en standbeelden zijn gezet.

Centraal op het museumplein ligt de waterpartij "Diepe fontein" van de Spaanse beeldhouwster Cristina Iglesias. Om het uur loopt de waterpartij helemaal vol en weer leeg, waarbij de bodem, bestaande uit een afgietsel van eucalyptusbladeren, zichtbaar wordt. Bij de heraanleg van het museumplein door de architecten Paul Robbrecht en Hilde Daem werden beelden van de Antwerpse beeldhouwer Josué Dupon en enkele koppen van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin op het plein geplaatst. Deze laatste stellen Nijverheid, Handel, Scheepvaart en Schone Kunsten voor, en zijn afkomstig van het standbeeld van burgemeester Jan Frans Loos (1799-1871) door de beeldhouwer Jules Pecher, dat in 1876 werd onthuld op de Loosplaats, en in 1960 om verkeerstechnische redenen werd gesloopt. De kronkelende zitbank rechts van het museum is een ontwerp van Ann Demeulemeester. Uiterst links een plaquette over de V-bommen uit de Tweede Wereldoorlog.

Aan noordelijke zijde van de Leopold de Waelplaats nam de "Hippodroom" tot in de jaren 1970 een opvallende plaats in. Dit variététheater, met de exuberante, eclectische voorgevel gericht naar het Museum voor Schone Kunsten op de Leopold de Waelplaats, opende in 1903 op initiatief van J. Verstappen, een beeldhouwer en "ornemaniste" die ook actief was geweest bij de aankleding van het interieur van het Museum voor Schone Kunsten. Het circus had een ronde plattegrond en was in de De Burbure- en de Museumstraat geflankeerd door een rij van vijftien identieke, in repeterend schema opgetrokken eclectische woningen van twee bouwlagen en twee traveeën. Het circus sloot de deuren in 1958 en na een paar jaar leegstand, werd het monumentale pand samen met de dertig aansluitende burgerhuizen in 1973 afgebroken. Net als bij de woon- en pakhuizen die de rest van deze straat innamen, werd dit perceel ingevuld door het grootschalige nieuwbouwproject "Hippodroom" van de Bouwonderneming Vooruitzicht, naar een ontwerp door architect Marc Corbiau uit 1990-94. Het complex omvat appartementen, kantoren, winkels en een supermarkt. In een van de ontwerpfasen werd de volledige eerste verdieping bestemd als uitbreiding van het Museum voor Schone Kunsten, maar dit onderdeel van het project vond geen doorgang.

Op het belendende bouwblok tussen de Museum- en de Verlatstraat werd eveneens een groot eclectische ensemble gerealiseerd, met woon- en winkelhuizen naar een ontwerp van Willem Van Oenen uit 1904. De expressieve natuurstenen gevels, beschermd als stadsgezicht, staan in schril contrast met de bebouwing die we op de smalle hoekpercelen van de andere straten zien, namelijk neoclassicistische appartementsgebouwen met handelsgelijkvloers, waarbij de bovengevels meestal een zeer gestandaardiseerd, klassiek parement kregen.

Een zeer statig voorbeeld van dit type bebouwing, werd gerealiseerd rond 1901 op de hoek van De Burburestraat door Verstappen, ook initiatiefnemer van de Hippodroom. De gebouwen op de hoeken van de Leopold de Waelstraat werden mee opgenomen de afbakening van het stadsgezicht in deze straat: het zuidelijke hoekpand is een realisatie van 1899 voor F. Lambrechts, het noordelijke pand met café De Hopper werd gebouwd rond 1901 door architect Florent Verbraeken voor J.A. Van Riet. Een minder gaaf bewaard voorbeeld van dit type gebouw staat op de hoek met de Karel Rogierstraat 40 en werd rond 1884 gebouwd in opdracht van C. Rossel naar ontwerp van architect L. Hamaide.