Teksten van Museumstraat

https://id.erfgoed.net/themas/11317

Museumstraat (herinventarisatie) ()

De Museumstraat is een straat die deel uitmaakt van het oorspronkelijke verkavelingsplan van het Zuid, zoals opgemaakt in 1875. Het is één van de vijf korte, parallelle straten die het symmetrisch opgebouwde, trapeziumvormige bouwblok tussen de Leopold De Waelplaats (het plein voor het museum) en de Vlaamsekaai verdelen. De straatnamen van dit vijftal verwijzen allemaal naar het Museum voor Schone Kunsten. De centrale straat, uitgevend op de voorgevel van het museum heet de Museumstraat, de andere vier werden naar kunstenaars vernoemd. Bij de aanleg van de wijk zou het hoogte van de Museumstraat een bouwplaats voor het museum zijn geweest.

Het bouwblok tussen de Museum- en de De Burburestraat is bijna volledig ingenomen door een nieuwbouwcomplex "De Hippodroom". De naam van dit complex verwijst naar het vroegere gebouw dat hier stond, namelijk een monumentaal theatergebouw. Dit variététheater, met de exuberante, eclectische voorgevel gericht naar het Museum voor Schone Kunsten op de Leopold De Waelplaats, opende in 1903 op initiatief van J. Verstappen, een beeldhouwer en "ornemaniste" die ook actief was geweest bij de aankleding van het interieur van het Museum voor Schone Kunsten. Het circus had een ronde plattegrond en was in de De Burbure- en de Museumstraat geflankeerd door een rij van vijftien identieke, in repeterend schema opgetrokken eclectische woningen van twee bouwlagen en twee traveeën. Het circus sloot de deuren in 1958 en na een paar jaar leegstand, werd het monumentale pand samen met de dertig aansluitende burgerhuizen in 1973 afgebroken. Het volledige perceel werd rond 2000 ingevuld door grootschalige nieuwbouwprojecten, zodat aan de zuidkant van de Museumstraat maar weinig oorspronkelijke bebouwing is bewaard.

Begin 20ste eeuw deed de Museumstraat zich voor als een straat met heterogene bebouwing met woon- en handelspanden in zowel klassieke neoclassicistische stijl als in een meer kleurrijk eclecticisme. Beide hoekpanden met de Vlaamsekaai sluiten aan bij het neo-Vlaamse renaissance ensemble van handelspanden die architect J.V. Delpierre rond 1879 ontwierp op de Vlaamsekaai, inspelend op het drukke havengebeuren dat zich rond de nieuw gegraven Zuiderdokken afspeelde. Aan de oneven, noordelijke zijde van de straat is dit levendige straatbeeld nog grotendeels bewaard. Meest opvallend zijn hier de kleurrijke koffiebranderij op nummers 31-35 naar ontwerp van Aug. Gervais en de eclectische gevelrij gerealiseerd door Ph. Alhlstrand op nummers 19-29. Een ander begin-20ste-eeuwse ensemble met kleurrijke bakstenen gevels vinden we in het begin van de straat op nummers 3-9. De woon- en winkelhuizen werden ontworpen voor F. Vervoort in 1903. Het opbrengsteigendom met gele bakstenen lijstgevel op nummer 37 werd gebouwd rond 1903 voor A. van Boxelaer. Oorspronkelijk was hier een art-nouveaugetinte winkelpui aanwezig.

Neoclassicistische gevels waren in de Museumstraat in de minderheid, wat niet vaak voorkomt op het Zuid, waar neoclassicistische burgerhuizen van drie traveeën en drie bouwlagen de standaardbebouwing vormen en het karakter van het Zuid hebben bepaald. Een voorbeeld van een standaard neoclassicistisch burgerhuis vinden we op nummer 17, gebouwd rond 1906 voor E. De Smedt. Aan de grotendeels door nieuwbouw ingepalmde zuidzijde van de straat staan ook nog een aantal neoclassicistische panden waarin de standaard elementen van het neoclassicistische burgerhuis te herkennen zijn. Op nummer een realisatie uit 1882 van Ed. Suetens voor Goossens. Op nummer 4 een begin-20ste-eeuwse pand met segmentbogige muuropeningen. Op nummer 8 een buitenbeentje in de rij: een in oorsprong neoclassicistische burgerhuis dat met een modernistische beglaasde erker tot een opmerkelijk pand werd verbouwd.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1903 # 1294 (3-9), 1882 # 1068 (10), 1906 # 491 (17), 1903 # 1769 (37), 1901 # 1412. (hippodroom).

Auteurs:  Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Hooft E. 2012: Museumstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/143764 (geraadpleegd op ).


Museumstraat ()

Gelegen in het Zuidkwartier, tussen de Leopold de Waelplaats en de Vlaamsekaai. Werd reeds zo genoemd in 1876 gezien bij de ontsluiting van de gronden van het Zuidkasteel (1875) een bouwplaats voor het museum was voorzien.

Noordzijde overwegend bebouwd met woonhuizen uit begin 20ste eeuw (3 tot 9, 19-25, 35-37): gekleurde bakstenen gevels versierd met speklagen, segment-, rond- en spitsboogvensters, gemiddeld drie bouwlagen hoog.

Het nummer 31-35 pakhuis gedateerd 1904 door middel van muurankers: kleurige bakstenen lijstgevel van vijf traveeën en vier bouwlagen; begane grond met rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-balk met rozetvormige bevestingsbouten; bovenbouw gemarkeerd door hoge rondboognissen met rechthoekige vensters van tweede en derde bouwlaag, rondbogige van de vierde; beëindiging met blinde attiek.

De 13-15, 17, 27-29: neoclassicistische bepleisterde lijstgevels met horizontaal ritme; de nummers 43-45, één geheel vormend met Leopold de Waelplaats 4 tot en met 16; te dateren eind 19de, begin 20ste eeuw.

Zuidzijde: voor de helft opengebroken door de sloping van Hippodroom (in 1899-1903 gebouwd, in 1972 gesloopt) en aanpalende huizen.

Hoekpand nummer 2 aansluitend bij de neotraditionele stijl van de Vlaamsekaai, nummer 16 vlak magazijn van twee bouwlagen met opschriften "Magasin" en "Rizerie", gebouwd in 1900; verder woonhuizen uit laatste kwart 19de eeuw waarvan alleen 4, 8, 10 en 12 enige charme bewaarden in versierde vensteromlijstingen, gietijzeren balkonleuningen of een houten puitje.

  • FIERENS J., Antwerpse stapelhuizen: een balans van 1850 tot 1910 (onuitgegeven eindverhandeling architectuur 1976-77, p. 95).

Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. & Manderyck M. 1979: Museumstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113060 (geraadpleegd op ).