Teksten van Pacificatiestraat

https://id.erfgoed.net/themas/11319

Pacificatiestraat (herinventarisatie) ()

De Pacificatiestraat is een lange straat gelegen in het Zuidkwartier, tussen de Amerikalei en de Gentplaats. De straat maakt deel uit van het oorspronkelijke verkavelingsplan van het Zuid, opgemaakt rond 1875. Dit plan wordt getypeerd door een patroon van rechte straten, die waaiervormig rond pleinen zijn gestructureerd. De straat kreeg in 1876 haar naam, naar het verdrag dat drie eeuwen eerder als de "Pacificatie van Gent" was gesloten. De bedoeling van Willem van Oranje was een basis van verstandhouding te scheppen tussen katholieken en protestanten met het oog op een eensgezinde verdediging van de Nederlanden tegen Spanje.

De bebouwing in de Pacificatiestraat is typisch voor het Zuid en bestaat uit een afwisseling van eind-19de-eeuwse neoclassicistische burgerhuizen en begin-20ste-eeuwse eclectische meergezinswoningen, die in materiaalgebruik en ornamentiek inspiratie putten uit de art nouveau. Er zijn talrijke voorbeelden te vinden van het meest voorkomende bouwtype op het Zuid: de burgerwoning van drie traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak, met een bepleisterde en witgeschilderde lijstgevel die volgens de eind-19de-eeuwse conventies is opgebouwd en afgewerkt. De houten kroonlijst op klossen, hardstenen plint, kordonlijsten, regelmatig geplaatste rechthoekige muuropeningen, balkons en erkers als accentuering van de centrale travee, zijn vaste elementen. Dergelijke woningen werden vaak in samenstellen van twee of drie bijna identieke woningen gerealiseerd als opbrengsteigendommen. We vinden ze terug bij de woningen nummers 87-98, ontworpen door Jos. Mariën in 1899 voor P. Janssens en oorspronkelijk versierd met entablement en gebogen fronton. Nummer 70, met gedecapeerde gevel, werd rond 1899 gebouwd voor weduwe Matheiros door C. Van Regemortel. Van Regemortel ontwierp een jaar eerder een gelijkaardige woning voor weduwe Hopstaken op nummer 59. Nummer 48, met verbouwde begane grond, telt maar twee traveeën en is een ontwerp van 1899 van bouwmeester V. Vande Wyer-Heuts voor J. Brand. Nummer 83, met hoog, apart toegankelijk souterrain werd gebouwd rond 1899 in opdracht van Albert Rotti-Verhoeve naar ontwerp van Florent Verbraeken, die één van de meest productieve bouwmeesters was op het Zuid. Een voorbeeld van een meergezinswoning met een veelkleurig, eclectisch parement is te vinden op nummer 15, gebouwd rond 1904 voor K. en F. Van Stappen naar ontwerp van Jules Dries.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1904 # 1851 (15), 1899 # 524 (48), 1898 # 1835, 1899 # 358 (70), 1899 726 (83), 1899 # 347 (87-89).

Auteurs:  Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pacificatiestraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/141903 (geraadpleegd op ).


Pacificatiestraat ()

Gelegen in het Zuidkwartier, tussen de Amerikalei en de Gentplaats. Werd in 1876 zo genoemd naar het verdrag dat drie eeuwen vroeger als de zogenaamde "Pacificatie van Gent" was gesloten. De bedoeling van Willem van Oranje was een basis van verstandhouding te scheppen tussen katholieken en protestanten met het oog op een eensgezinde verdediging van de Nederlanden tegen Spanje.

Naar de Amerikalei toe, merkelijk betere huizen. Van Gentplaats tot Gijzelaarsstraat: veelal verkrotte enkelhuizen van circa 1880-1890; diverse parementen en kroonlijsthoogten, sommige banaal vernieuwd. De nummers 14-16, aansluitende bij de eenheidsbebouwing van de Gijzelaarsstraat.

Verderop, van Gijzelaarsstraat tot Emiel Banningstraat: vrijwel homogene bebouwing van de onpare zijde met kleurige baksteengevels uit de eerste helft van de 20ste eeuw (35 gedateerd 1908), gemiddeld drie traveeën en drie bouwlagen; opvallend is de vervanging van reliëfwerking (spiegels, panelen, schilden, kordons, stucwerk en consoles) door kleureffecten en mozaïeken (nummers 29 tot 35 en 45 tot 49).

De gemarkeerde midden- of hoektravee met balkons blijft evenwel in zwang. Het nummer 37 nog neoclassicistisch geïnspireerd met balustrades en sleutels van natuursteen en een geleden houten kroonlijst op klossen en tandlijst. Pare zijde met overwegend bepleisterde, beschilderde lijstgevels uit het laatste kwart van de 19de eeuw. Het nummer 28 met fraaie smeedijzeren consoles onder balkon en kroonlijst. Van Emiel Banningstraat tot Amerikalei: voortzetting van het neoclassicistische burgerhuistype: bepleisterde, witgeschilderde lijstgevels met enkelhuisopstand, gemiddeld drie traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak, te dateren 1880-1900. De huizen van twee bouwlagen zijn afgedekt met mansardedak zodat de kroonlijsthoogte ongeveer overal gelijk is. Benadrukte middenpartij met balkon of erker; deurvenster onder fronton of waterlijst; voorts, horizontaliserende kordons die dikwijls over verschillende panden doorlopen; versiering met imitatievoegen en -bossages, panelen, stucwerk, consoles en sleutels.

Buiten de reeks vallen de nummers 42-44 met art-nouveaudecoratie van 1899 naar ontwerp van architect Jules Hofman, het bakstenen pak- of werkhuis nummer 46 met markante puilijst, kolossale pilasters van de bovenbouw en rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-balk met rozetvormige bevestigingsbouten, en het meer uitgewerkte hoekpand nummer 36 met duidelijke aflijning van beneden- en bovenbouw, afgeronde hoektravee met rechthoekige vensters in drukke omlijsting en travee-indeling door middel van kolossale pilasters en gekoppelde vensters.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwvergunningen D2, 1899, Modern Archief 20.341, dossier 412.

Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pacificatiestraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113062 (geraadpleegd op ).