Geografisch thema

Schaliënstraat

ID
11322
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11322

Beschrijving

De Schaliënstraat is een korte straat op het Zuid, tussen de De Gerlache- en de Waalsekaai. De straat ligt midden in het eind-19de-eeuwse havengebied: zowel de Scheldekaaien als de Zuiderdokken aan de Waalsekaai werden in het vierde kwart van de 19de eeuw aangelegd. Tegelijkertijd werd de nieuwe wijk Het Zuid aangelegd; de Schaliënstraat maakt deel uit van het verkavelingsplan dat rond 1875 voor deze wijk werd opgemaakt.

Verschillende straten in de buurt van de Zuiderdokken en van het voormalige Zuidstation werden genoemd naar een Belgische stad die in die tijd omwille van economische redenen belangrijk was voor de Antwerpse haven. Namen was daar een voorbeeld van, als centrum van de schaliënindustrie. De Namen- en de Schaliënstraat komen samen uit op de De Gerlachekaai en kregen in 1876 hun naam.

De straten tussen de Scheldekaaien en de Waalsekaai zijn allemaal haaks op de beide kaaien getrokken, behalve de Schaliënstraat en de Timmerwerfstraat, die schuin tussen beide kaaien lopen. De spoorlijnen die het goederenstation op het Zuid en de Scheldekaaien verbonden, liepen over de Scheldekaaien en moesten daarbij over de Zuidersluis. Als het benedenhoofd van deze sluis open stond, konden de goederentreinen verder via een alternatieve route over de Waalsekaai, die door de Schaliën- en de Timmerwerfstraat liep. Aan de zijde van de Waalsekaai is een stukje van deze treinsporen bewaard.

De even zijde van de straat was bebouwd met een homogene neoclassicistische huizenrij, met van nummer 4 tot 16 woningen van een viertal bouwlagen met mezzanino die gebouwd waren als winkelhuizen met appartementen op de verdiepingen. De woningen werden op initiatief van architect Aug. Somers gebouwd, rond 1900.

Met uitzondering van een aantal panden uit deze reeks, en de twee fraaie hoekcomplexen met de De Gerlache- en de Waalsekaai, werd alle bebouwing door eind-20ste- of begin-21ste-eeuwse flatgebouwen vervangen. De oneven zijde van de straat wordt volledig ingenomen door het immense kantoorgebouw "Belgica", dat het volledige bouwblok tussen de Schaliënstraat en de Verviersstraat inneemt. Het hoofdkantoor van de Compagnie Maritime Belge werd in 1990 gebouwd naar ontwerp van architect M. Jaspers. De inplanting van dit kantoorgebouw was één van de eerste grote investeringen die zorgden voor de heropleving van het Zuid op het einde van de 20ste eeuw.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1900 # 721, 1900 # 1278.
  • VAN HOUTTE A. 2001: Architectuur langs de waterkant: een wandeling van de Royerssluis tot aan het Zuid, Antwerpsche Tydinghen, 2, 95-102.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Neoclassicistisch complex

  • Omvat
    Neoclassicistisch kantoorgebouw met aanhorigheden

  • Is deel van
    Het Zuid


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schaliënstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11322 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.