De Schaliënstraat is een korte straat op het Zuid, tussen de De Gerlache- en de Waalsekaai. De straat ligt midden in het eind-19de-eeuwse havengebied: zowel de Scheldekaaien als de Zuiderdokken aan de Waalsekaai werden in het vierde kwart van de 19de eeuw aangelegd. Tegelijkertijd werd de nieuwe wijk Het Zuid aangelegd; de Schaliënstraat maakt deel uit van het verkavelingsplan dat rond 1875 voor deze wijk werd opgemaakt.

Verschillende straten in de buurt van de Zuiderdokken en van het voormalige Zuidstation werden genoemd naar een Belgische stad die in die tijd omwille van economische redenen belangrijk was voor de Antwerpse haven. Namen was daar een voorbeeld van, als centrum van de schaliënindustrie. De Namen- en de Schaliënstraat komen samen uit op de De Gerlachekaai en kregen in 1876 hun naam.

De straten tussen de Scheldekaaien en de Waalsekaai zijn allemaal haaks op de beide kaaien getrokken, behalve de Schaliënstraat en de Timmerwerfstraat, die schuin tussen beide kaaien lopen. De spoorlijnen die het goederenstation op het Zuid en de Scheldekaaien verbonden, liepen over de Scheldekaaien en moesten daarbij over de Zuidersluis. Als het benedenhoofd van deze sluis open stond, konden de goederentreinen verder via een alternatieve route over de Waalsekaai, die door de Schaliën- en de Timmerwerfstraat liep. Aan de zijde van de Waalsekaai is een stukje van deze treinsporen bewaard.

De even zijde van de straat was bebouwd met een homogene neoclassicistische huizenrij, met van nummer 4 tot 16 woningen van een viertal bouwlagen met mezzanino die gebouwd waren als winkelhuizen met appartementen op de verdiepingen. De woningen werden op initiatief van architect Aug. Somers gebouwd, rond 1900.

Met uitzondering van een aantal panden uit deze reeks, en de twee fraaie hoekcomplexen met de De Gerlache- en de Waalsekaai, werd alle bebouwing door eind-20ste- of begin-21ste-eeuwse flatgebouwen vervangen. De oneven zijde van de straat wordt volledig ingenomen door het immense kantoorgebouw "Belgica", dat het volledige bouwblok tussen de Schaliënstraat en de Verviersstraat inneemt. Het hoofdkantoor van de Compagnie Maritime Belge werd in 1990 gebouwd naar ontwerp van architect M. Jaspers. De inplanting van dit kantoorgebouw was één van de eerste grote investeringen die zorgden voor de heropleving van het Zuid op het einde van de 20ste eeuw.

Gelegen in het Zuidkwartier, tussen de De Gerlache- en de Waalsekaai. Naamgeving in 1876 in samenhang met de Namenstraat, centrum van de schaliënindustrie.

Homogene zuidoostwand: voormalige cafés met appartementen in de bovenbouw (pui met afzonderlijke huisdeur); bepleisterde, witgeschilderde lijstgevels, drie traveeën en vier bouwlagen met mezzanino (6 tot 16); vlak uitgewerkt met uitzondering van de balkonnetjes op 6 en 10; sterk horizontale geleding door de kordon vormende, over verschillende panden doorgetrokken lekdrempels; rechthoekige vensters in geriemde omlijsting met oren en sleutel; beëindiging met houten kroonlijst op klossen, consoles, tandlijst. 10 met bewaard houten puitje (verschuiving naar woonhuisfunctie).

De aanpalende nummers. 2 en 4 opgevat als één geheel van zes traveeën en drie bouwlagen: bepleisterde, beschilderde lijstgevels volledig met imitatievoegen, lijsten en spiegels; fraai poortrisaliet: geprofileerde rondboogomlijsting met bewerkte sleutel waarboven breed bel-etagebalkon op voluutconsoles; 4 op de begane grond geritmeerd door segmentbogen op pilasters.

Verderop en aan de overzijde: meestal fel onderkomen woon- en pakhuizen uit het vierde kwart van de 19de eeuw of de 20ste eeuw; één uitschieter, namelijk 32-34: lijstgevel van vijf bouwlagen met parement van gele en zwarte baksteen uit eerste kwart 20ste eeuw; bovenbouw verticaal gemarkeerd met lisenen en topstukken waartussen segment-, rond- en hoefijzerboogvensters; aangepaste begane grond overeenkomstig de huidige pakhuisfunctie.

Langs de overzijde, 17 tot 29: aaneenschakeling van pakhuizen van twee bouwlagen met puntgevel en zadeldak (mechanische pannen); begane grond met segmentboogpoort en dito getralied venster, de verdiepingen met rondbogige laadopening en takel; te dateren rond 1890.