Geografisch thema

Timmerwerfstraat

ID
11325
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11325

Beschrijving

De Timmerwerfstraat is een korte straat op het Zuid, tussen de Cockerill- en de Waalsekaai. De straat ligt midden in het eind-19de-eeuwse havengebied: zowel de Scheldekaaien als de Zuiderdokken aan de Waalsekaai werden in het vierde kwart van de 19de eeuw aangelegd. Tegelijkertijd werd de nieuwe wijk Het Zuid aangelegd; de Timmerwerfstraat maakt deel uit van het verkavelingsplan dat rond 1875 voor deze wijk werd opgemaakt. De straat kreeg haar huidige naam bij collegiaal besluit van 19 mei 1876.

Zowel deze straat als de kaai waarop de straat aan noordzijde uitgeeft, verwijzen naar scheepstimmerwerven die hier aanwezig waren eerder in de 19de eeuw. In 1803 vaardigde Bonaparte een decreet uit tot oprichting van een arsenaal en militaire scheepstimmerwerven op de gronden van de Sint-Michielsabdij (tussen Kromme Elleboog- en Kloosterstraat, Zuidkasteel en Schelde). In 1814-15 werden deze instellingen ontmanteld. In 1844 werd de scheepstimmerwerf Cockerill gebouwd (nu in Hoboken) waar de huidige Timmerwerfstraat middendoor loopt.

De korte straten die het bouwblok tussen de Scheldekaaien en de Waalsekaai verdelen, zijn allemaal haaks op de beide kaaien getrokken, behalve de Schaliënstraat en de Timmerwerfstraat, die schuin tussen beide kaaien lopen. De spoorlijnen die het goederenstation op het Zuid en de Scheldekaaien verbonden, liepen over de Scheldekaaien en moesten daarbij over de Zuidersluis. Als het benedenhoofd van deze sluis open stond, konden de goederentreinen verder via een alternatieve route over de Waalsekaai, die door de Schaliën- en de Timmerwerfstraat liep.

Typerend voor deze levendige eind-19de-eeuwse havenbuurt waren de talrijke werk- en opslagplaatsen, maar ook de vele cafés en winkels met appartementen op de verdiepingen. Van beide types vinden we in de Timmerwerfstraat een voorbeeld. Op de hoek met de Waalsekaai werd rond 1908 een eclectisch, art-nouveaugetint koffiehuis gebouwd voor rekening van Bellens naar een ontwerp van Adolphe Van der Heyden. Op nummer 29 vinden we een pand met een magazijn op de begane grond en burelen op de verdiepingen. Dit pand kreeg haar huidige vorm in 1899 naar ontwerp van Florent Verbraeken in opdracht van A.J. Lever, wonende op de Waalsekaai 10.

Opvallend zijn de twee rijk versierde, neo-Vlaamse renaissancepanden in de straat. Het betreft twee keer panden die horen bij een veel groter industrieel complex, die samen bijna het volledige trapeziumvormige bouwblok tussen de Timmerwerf- en de Leuvenstraat innamen. Op nummer 38 staat een pand met personeelswoningen en kantoren van het Zuiderpershuis, samen ontworpen door Paul De Wit in 1881. Deze hydraulische krachtcentrale bediende alle havenkranen en kaapstanders langs de Scheldekaaien. Het torenvormig uitgewerkte pand daarnaast op nummer 32 is het poortgebouw van de Compagnie Electrique Anversoise. Dit langwerpige gebouw is het enige bewaarde deel van de fabriek die hier rond 1899 werd gebouwd naar ontwerp van J.L. Hasse. De andere fabrieksgebouwen werden gesloopt en vervangen door een groot nieuwbouwcomplex. Herbestemming van industriële panden en prestigieuze grootschalige nieuwbouwprojecten hebben sinds de jaren 1980 het Zuid in een trendy buurt veranderd.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1899 # 548 (29).

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Eclectisch koffiehuis

  • Omvat
    Fabrieksgebouw van de Compagnie Electrique Anversoise

  • Omvat
    Personeelswoning en kantoorgebouw Zuiderpershuis

  • Is deel van
    Het Zuid


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Timmerwerfstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11325 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.