Teksten van Verbondstraat

https://id.erfgoed.net/themas/11327

Verbondstraat (herinventarisatie) ()

De Verbondstraat is een lange rechte straat gelegen op het Zuid. Ze verbindt twee belangrijke straten met doorgaand verkeer door de wijk namelijk de Amerikalei en de Kasteelpleinstraat. De straat behoort tot het verkavelingsplan van 1875 van het Zuid, dat getypeerd wordt door een doordacht patroon van rechte straten gebundeld rond pleintjes. De straatnaam, toegekend in 1876, herinnert aan het Eedverbond der Edelen (1565-66) dat de afschaffing van de inquisitierechtbanken beoogde, een thema dat voor inspiratie zorgde voor vele straatnamen op het Zuid.

De Verbondstraat is een brede straat, afgezoomd door bomen. In de bouwdossiers die we consulteerden in het stadsarchief, leren we dat de straat eind 19de eeuw een provinciale baan was. De kavels in de straat, geopend rond 1876, werden relatief snel bebouwd met vooral neoclassicistische burgerhuizen en meergezinswoningen van drie traveeën en drie bouwlagen. Wellicht heeft deze vrij succesvolle verkoop en bebouwing van de kavels te maken met de modelwoningen die op initiatief van de Société Anonyme du Sud d'Anvers in deze straat werden gebouwd om de moeilijk op gang komende huizenbouw in de nieuwe wijk te stimuleren. Deze modelwoningen, twee groepjes van drie woningen, bevinden zich in het midden van de straat, tegenover elkaar, op nummers 75-79 en 86-90. Net als de andere modelwoningen die in de buurt werden gebouwd, koos bouwmeester Wijnand Janssens voor een afwisseling van bouwstijlen: een samenstel is neoclassicistisch, het andere kreeg bakstenen parementen met een neotraditionele afwerking.

Deze stijlencombinatie vinden we ook in de rest van de straat terug, echter met een overwicht aan neoclassicistische lijstgevels, die vooral aan pare zijde vrij homogeen, en in ononderbroken rijen zijn bewaard. Voorbeelden van neoclassicistische woningen zijn nummers 6 en 8: nummer 6 gebouwd volgens een bouwaanvraag van 1876 voor P. Boekstijns naar ontwerp van architect J. Leroij; nummer 8 aangevraagd in 1877 door J. Toral. Een neoclassicistisch samenstel wordt gevormd door nummers 72-74, gebouwd rond 1883 voor Jos Tuyaerts. Nummers 42-48 vormen een rij van vier eenvoudige neoclassicistische woningen, waarvan 44-46 gebouwd rond 1879 voor P. Jaspers. Nummer 49 is een gelijkaardig sober neoclassicistische pand, rond 1878 gebouwd voor J. Hartz. Zoals overal op het Zuid, worden de hoekpercelen in de Verbondstraat ingenomen door neoclassicistische meergezinswoningen met handelszaken op de begane grond, vaak samen met de belendende panden gebouwd door investeerders. Nummer 1, op de hoek van de Kasteelpleinstraat werd in 1876 ontworpen door architect Ferdinand Hompus voor Pauwels.

De eclectische woningen in de straat, getypeerd door bakstenen parementen, zijn van latere bouwdatum, voornamelijk uit de jaren 1890. Voorbeelden zijn nummer 63, een woning met bureaus en magazijn gebouwd naar een ontwerp van 1897 van bouwmeester Florent Verbraeken voor Brock. Verbraeken, één van de meest productieve bouwmeesters op het Zuid, koos voor een opvallende gevel met een over de verdiepingen doorlopende afgeronde erker. Op nummers 89-91 vinden we eveneens een gebouw voor bureaus, opgetrokken rond 1895 in de tuin van een burgerwoning op de Amerikalei (toen nummer 60) voor juffrouw E. Durlet naar ontwerp van architect François Durlet.

De Verbondstraat werd getroffen door vernielingen tijdens de Eerste Wereldoorlog, wat zich architecturaal uit in een aantal voorbeelden van wederopbouw. De neoclassicistische woning op nummer 82 werd tijdens de oorlog, rond 1915 al heropgebouwd. Nummers 15-17 werden kort na de oorlog in beaux-artsstijl heropgebouwd.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1876 # 738 (1), 1876 # 663 (6), 1877 # 54 (8), 1879 # 585 (44-46), 1897 # 551 (63), 1883 # 613 (72-74), 1895 # 1807 (89-91).
  • PRIMS L. & DE MEYER R. 1993: Het Zuid (Antwerpen 1875-1890). Architectuur & maatschappij, Antwerpen, 62-68.

Auteurs:  Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verbondstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/140185 (geraadpleegd op ).


Verbondstraat ()

Gelegen in het Zuidkwartier, lange rechte straat tussen Amerikalei en Kasteelpleinstraat. De naam - gegeven in 1876 - herinnert aan het Eedverbond der Edelen (1565-66) dat de afschaffing van de inquisitierechtbanken beoogde.

Pare zijde gekenmerkt door homogene eind-19de-eeuwse bebouwing van bepleisterde, witgeschilderde lijstgevels van gelijke kroonlijsthoogte, gemiddeld drie traveeën en drie bouwlagen. Zeer sterk horizontaal geritmeerd door doorlopende kordons en dito lekdrempels; vooral de nummers 64-66 en Coquilhatstraat nummer 59 en de nummers 68 tot 110 vormen een aaneensluitend geheel waarbij opvallend gebruik van imitatievoegen en -bossage en een geaccentueerde middentravee (of risaliet) met rijkere vensteromlijstingen, balkon of erker.

Naar de Kasteelpleinstraat toe eerder banale gevels, dikwijls gecementeerd of met vernieuwd parement, meestal zonder versiering en met pui van voormalige winkel op de begane rond. De nummers 34, 102 en 104 met mooie neoclassicistische houten pui (nr. 34 in onbruik geraakt), de nummers 76, 82, 84 en 86 met originele versiering: schilden, parellijsten, ranken, schelpen.

Onpare zijde veelal met aangepaste of vernieuwde gevels van circa1900 waartussen enkele met bak- en zandstenen parement, namelijk de nummers 19-21 met neo-Vlaamse renaissancedecor, nummers 63 en 67 (school).


Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verbondstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113070 (geraadpleegd op ).