De Verschansingstraat is gelegen op het Zuid tussen de Gillisplaats en de Leopold De Waelplaats. Vanuit deze straat heeft men zicht op twee monumenten, namelijk de Waterpoort en het Museum voor Schone Kunsten, die de pleinen markeren waarop de straat uitgeeft. De straat maakt deel uit van het oorspronkelijke verkavelingsplan van het Zuid van 1875. Typisch aan dit plan is het strakke geometrische stratenpatroon met een aantal pleinen waarop de straten straalsgewijs uitgeven. De Verschansingstraat maakt deel uit van de stervormige stratenbundel omheen de Leopold De Waelplaats. De naam van de straat werd toegekend 1876 en verwijst naar de verschansing in de vorm van een bomvrije kazerne die in 1852 in de Zuidcitadel werd ingebouwd. Voor de ontwikkeling van het Zuid werd de volledige Zuidcitadel ontmanteld. Verschillende straatnamen in deze wijk herinneren aan dit bolwerk.

De Verschansingstraat kent een sterk verstoorde, eind-19de-eeuwse basisbebouwing bestaande uit neoclassicistische panden waarvan de meeste wonen combineren met een handelsfunctie, te herkennen aan een winkelpui of een poortdoorgang op de begane grond. Twee voorbeelden hiervan vinden we op 36 en 38, panden van aannemer en bouwhandelaar Jan Van den Heuvel, die deze locatie koos omwille van de nabijheid van de Zuiderdokken, waar onder meer de handel in bouwmaterialen was gecentraliseerd. Het linker pand werd rond 1896 gebouwd als woning met "magazijn voor plaastere en cement steenen" en een stalling voor twee paarden. Twee jaar later dient hij een bouwaanvraag in voor het rechter pand, eveneens met achterliggend magazijn voor bouwmaterialen. Ook op de percelen in de Pourbusstraat die hier ruggelings bij aansluiten, bouwt Van den Heuvel huizen met opslagplaatsen.

Een gelijkaardige combinatie van woning en opslagplaats vinden we op nummers 42-44, met centrale poortdoorgang. Deze twee huizen met stal en bijgebouw werden rond 1885 gebouwd voor Marie Peeters. Een mooi voorbeeld van een neoclassicistische meergezinswoning met handelsgelijkvloers is gelegen op de scherpe hoek met de Leopold De Waelplaats, ontworpen in 1901 door Florent Verbraeken voor J.A. Van Riet. Alle hoekpercelen aan de Leopold De Waelplaats zijn met dergelijke panden bebouwd.

Op nummers 3-7 en 35-39 twee neoclassicistische opbrengsteigendommen, in reeksbouw opgetrokken en met hun drie traveeën en drie bouwlagen behorend tot de standaardbebouwing op het Zuid. Beide ensembles werden rond 1901 gerealiseerd voor rekening van F. Verstraeten. Een neoclassicistisch winkelhuis dat met de aankleding van de bovengevel met zware ornamenten de gestandaardiseerde panden overstijgt, werd gebouwd op nummer 46 naar een ontwerp van L. Hamaide van 1886, voor rekening van Van Geffen-Goris. Ten slotte een begin-20ste-eeuwse meergezinswoning met gele bakstenen lijstgevel op nummer 61, met vier bouwlagen één van de hoogste gebouwen in de straat.

Tussen deze onopvallende huizenrijen, twee markante panden in de Verschansingstraat zijn de poortgebouwen van de achterliggende gemeenteschool, in een sterk versierde eclectische stijl die alle stedelijke scholen op het Zuid typeert.

Ondanks de centrale ligging van deze straat vlakbij het museum en de Vlaamsekaai, is de staat van de meeste panden niet florissant; in vergelijking met de omliggende straten blijft restauratie, renovatie en herbestemming hier achter.

Gelegen in het Zuidkwartier, tussen Leopold de Wael- en Gillisplaats De naam - gegeven in 1876 - herinnert aan de verschansing in de vorm van een bomvrije kazerne die in 1852 in de Zuidcitadel werd ingebouwd.

Slordige schaars bebouwde straatwanden met als enige accenten de poorttraveeën op nummers 29 en 43 van de gemeenteschool: de twee identieke lijstgevels met parement van natuursteen worden beheerst door een monumentale rondboog onderverdeeld in een rechte, fel versierde deuromlijsting en een halfrond bovenlicht met zware mascaronsleutel en guirlandes; het geheel geflankeerd door pilasters; beëindiging met tand- en kroonlijst

Pare zowel als onpare zijde bebouwd met bepleisterde, gecementeerde of bakstenen lijstgevels van rond 1900; vooral aan de pare zijde werden verschillende huizen vernieuwd. Begane grond doorgaans met aangepaste winkelpuien met bewaarde handelsfunctie.