Geografisch thema

Edestraat

ID
11444
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11444

Beschrijving

Straat ten zuiden van het centrum van Oostkamp, ten westen gelegen van de Kortrijksestraat. Zijweg van de Nieuwburgstraat en lopende tot aan de in 1661 zogenaamde Veltdreve, een niet verharde dreef die de Edestraat met de Kuipenstraat verbindt, ongeveer ter hoogte van de kruising met de Marsbeek. De weg vertrekt ongeveer ter hoogte van de toegangspoort van het kasteel "Nieuwburg" (cf. Nieuwburgstraat nr. 2). De landweg loopt doorheen de wijk Kaleshoek, waarvan de naam volgens De Flou voor het eerst voorkomt op een kaart van 1800. De straatnaam, die volgens De Flou voor het eerst voorkomt in 1522, is afgeleid van de historische hofstede "Ter Ede" (cf. nr. 2) en heeft later betrekking op de wijk. De benaming zelf verwijst naar de voormalige heidegrond die hier in de middeleeuwen voorkomt. Vóór de fusie van 1977 van Oostkamp met Hertsberge, Waardamme en Ruddervoorde werd de straat "Kaleshoek" genoemd.
Behoort tot het historische stratenpatroon van de gemeente cf. het traject komt al voor op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601).
Vermoedelijk is de weg ontstaan als dreef bij het kasteel "Nieuwburg" (cf. Nieuwburgstraat nr. 2), want op de kaart van Pourbus vertrekt de weg van aan de toegangspoort tot het kasteel eerst in zuidelijke en daarna in westelijke-noordelijke richting, via een grote, omwalde hoeve, met name de hoeve "Ter Ede" (cf. nr. 2), naar de Kuipenstraat. De landweg omzeilt daarmee een duidelijk afgebeeld heidegebied. Net ten noordwesten van hoeve "Ter Ede" wordt een poortgebouwtje afgebeeld.
Volgens Claeys heet de Edestraat in 1661 "Cophout straat", wat toen verwees naar een bosrijk perceel (vermoedelijk ten westen gelegen). In 1661 wordt de dreef, die de Edestraat - ter hoogte van de hoeve "Ter Ede" (cf. nr. 2) - over de Marsbeek verbindt met de Kuipenstraat, de "Veltdreve" genoemd.
Op het einde van de 18de eeuw kronkelt de met bomen omzoomde Edestraat langs het imposante hoevedomein heen cf. de Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op het initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778).
In de 19de eeuw is de Edestraat nog steeds geen officiële straat - cf. geen nummer op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) - en fungeert de weg dus vermoedelijk enkel als verbinding tussen de hoeve "Ter (H)Ede" (cf. nr. 2) en het kasteel "Nieuwburg" (cf. Nieuwburgstraat nr. 2) cf. het primitief kadasterplan (circa 1835). De familie Peers laat ook vanaf het einde van de 18de of het begin van 19de eeuw kleinere hoeves bouwen langs de dreef, zoals nr. 1. Nu landelijke, sterk kronkelende weg met behouden agrarische functie. Alle hoevegebouwen zijn, toen ze in hun bezit waren, door de familie Peers ossenbloedrood geschilderd wat het landschap rondom het kasteel "Nieuwburg" (cf. Nieuwburgstraat nr. 2) een pittoresk karakter geeft (cf. Larestraat, Kuipen straat, Nieuwburgstraat en Kortrijksestraat). Veel van de hoeves behoren nog steeds tot de eigendommen van het kasteel, met uitzondering van nr. 2. De hoevebebouwing klimt in kern wellicht deels op tot de 17de eeuw, doch de meeste verbouwingen en uitbreidingen dateren uit de 19de en de 20ste eeuw. De stal (en mogelijk ook het woonhuis ?) van de meest imposante hoeve "Ter (H)ede" (cf. nr. 2) klimmen wellicht op tot de 17de eeuw, de site daarentegen is zeker ouder cf. aanduiding op de Pourbuskaart van 1561-1571. Ook van nr. 3 (cf. afbeelding), een hoeve met losse bestanddelen, is de site reeds met onduidelijke gebouwenconfiguratie aangeduid op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). De huidige configuratie is wel met zekerheid af te lezen op de kadastrale kaart van 1810 uit het Rijksarchief te Brugge en op het primitief kadasterplan (circa 1835). Recent is het woonhuis echter volledig herbouwd, het schuur/stalvolume gedeeltelijk. Enkel de vermoedelijk 19de-eeuwse schuurvleugel met twee grote poorten lijkt nog origineel.
De bebouwing aan de oostzijde van de straat (oneven nummers) behoort tot de ankerplaats "Kasteel Nieuwburg en Breidels" cf. landschapsatlas.

AROHM, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN TE BRUGGE, 207: Mutatieschetsen, Oostkamp, 1883/145, 1883/146.
RIJKSARCHIEF BRUGGE, Verzameling Kaarten en Plannen, nr. 1618: Kadastrale kaarten van Sijsele, Oostkamp, Zedelgem en Sint-Kruis (Sectie G), 1810.
CLAEYS G., De gemeente Oostkamp, Brugge, 1953, p. 100-101.
DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1923, deel III, kolom 805.
DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1925, deel V, kolom 620.
DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1926, deel VI, kolom 1126.


Bron: VANWALLEGHEM A. met medewerking van CREYF S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostkamp, Deel I: Deelgemeente Oostkamp, Deel II: Deelgemeenten Hertsberge, Ruddervoorde en Waardamme, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL30, onuitgegeven werkdocumenten.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve Ter Ede

  • Omvat
    Kleine hoeve


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Edestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11444 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.