Geografisch thema

Hertsbergsestraat

ID
11458
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11458

Beschrijving

Straat ten zuidoosten van het centrum van Oostkamp. De straat loopt in het verlengde van de Kapellestraat, vertrekkende aan de viaduct over de autosnelweg Brussel-Oostende (E40) en lopende tot aan het grondgebied van Hertsberge. Daar loopt de straat verder onder de naam Lodistraat. De straatnaam verwijst naar de functie van de eeuwenoude weg, samen met de Kapellestraat, als verbinding tussen het centrum van Oostkamp en (het voormalige gehucht) Hertsberge.

Eén van de oudere tracés van Oostkamp, want wordt reeds afgebeeld op de Grote Kaart van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). De kaart van Pieter Pourbus geeft enkel bebouwing weer ter hoogte van de kruising met de Hertsbergebeek. Het eerste gedeelte van de weg loopt door bebost gebied (o.a. Nieuwenhovebos), het tweede gedeelte door veldgebied (Bulskampveld). De straat vormt in de middeleeuwen de belangrijkste verbinding van Oostkamp, via de proosdij van Hertsberge (zie Hertsberge, Proosdijstraat nummer 38), naar Ruddervoorde. Het traject loopt in die periode vanaf de huidige grens met Hertsberge verder via de huidige Breeweg. Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), valt duidelijk het belang van de huidige Hertsbergsestraat op ten opzichte van die van de Kapellestraat die op dat ogenblik slechts de allures heeft van een kerkwegel (in elke geval onbebouwd) lopende door de bossen van het gehucht Ten Daele naar het centrum van Oostkamp. De Hertsbergsestraat loopt er eerst over de Walbrugge, loopt langs het gehucht Erkegem (ten noordoosten), door het gehucht Langewater (afgeleid van de gelijknamige hoeve zie nummer 52) om te eindigen ter hoogte van gehucht 't Leen (afgeleid van de gelijknamige hoeve zie Lodistraat nummer 112, Hertsberge), de huidige kruising van de Lodi- en de Papenvijversstraat. De Walbrug was de brug over de Rivierbeek. Op het primitief kadasterplan (circa 1835) omschreven als straat "van Oostkamp naar Hertsberge". Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) krijgt de straat, die al met de huidige benaming voorkomt in een verslag van 1805, als beschrijving "Chemin n° 5", omschreven als "Chemin d'Ostcamp au hameau de Hertsberge", meer bepaald "Wollestraet". Ook de Kapellestraat en de Breeweg op grondgebied Hertsberge krijgen dezelfde benaming. De straat is er vanaf het gehucht Erkegem vrij verspreid bebouwd met kleine hoeves, waarvan de hoeve op de hoek met de Kampveldstraat vermoedelijk op dat ogenblik de grootste is. Ten noorden van de Rivierbeek loopt de straat langs de kasteeldomeinen "De Herten" (zie nummers 2-4) en "De Cellen" (zie Kapellestraat nummer 113). Het eerste kasteel ligt aan de westkant van de straat en is gebouwd omstreeks 1810; in de 19de eeuw is het in het bezit van de familie d'Hanins zie bijschrift "campagne d'Hanins de Moerkerke" bij het neoclassicistische kasteeltje. Het tweede, aan de oostzijde, is in de 18de eeuw een buitengoed, dat circa 1800 wordt verbouwd tot een classicistische herenwoning met bijhorende hoeve.

In 1855 beslist de gemeenteraad van Oostkamp om de volledige weg tussen Oostkamp en Hertsberge te verharden. De totale lengte van de weg bedraagt 5.155 meter. In het centrum van Oostkamp wordt de straat (met een lengte van 260 meter) belegd met kasseistenen, de overige 4.895 meter worden aangelegd met veldstenen. In 1856 is de volledige weg voltooid. Om de kosten van de nieuwe weg te kunnen dekken worden in 1857 twee tolpalen geplaatst: één op Oostkamp ter hoogte van de huidige Siemenslaan en één op Hertsberge aan de Armoedemolen (zie Hertsberge, Lodistraat nummer 75).

Al in 1878 beslist de gemeenteraad de veldstenen van de weg Oostkamp-Hertsberge te vervangen door kasseien. In 1887 worden nog, niet nader bepaalde werken uitgevoerd aan de weg.

De aanleg van de autosnelweg Brussel-Oostende (E40), begonnen ter hoogte van Oostkamp eerst circa 1937 en daarna hervat in de jaren 1950, scheidt bovenvermelde kasteeldomeinen van mekaar en laat vanaf dan de Hertsbergsestraat beginnen vanaf de viaduct. De brug over de autosnelweg dateert van 1956 zie datering boven het wapenschild van Oostkamp.

De Hertsbergsestraat loopt over de Rivierbeek en de Hertsbergebeek. De loop en de bedding van de Rivierbeek en de Hertsbergebeek, ten westen van de Hertsbergsestraat, zijn beschermd als landschap bij M.B. van 09/10/1992. Beide beken hebben een meanderend verloop met talrijke steile stootoevers en zachte aanslibbingsoevers en worden op vele plaatsen begeleid door populierenrijen; zo wordt de Rivierbeek omzoomd door twee rijen Canadapopulieren. De Rivierbeek stroomt door een glooiend en rijk geschakeerd landschap met bossen, kasteelparken en lage weilanden.
Het begin van de Hertsbergsestraat loopt doorheen de ankerplaats "Kastelen Gruuthuyse, Cellen, Erkegem en het Kampveld" zie landschapsatlas.
Thans grotendeels geasfalteerde straat (op enkele plaatsen voorzien van betonklinkers) met vrij recht verloop, recent heraangelegd en beplant met nieuwe boompjes. Bebouwing teruggaand tot de 18de eeuw (zie nummer 43 en 52) en de 19de eeuw. Nummer 93, woning van anderhalve bouwlaag met licht getoogde openingen, doorgetrokken lekdrempels op de verdieping en een baksteenfries.
Aan enkele 20ste-eeuwse hoeves zijn sinds 1975 door de Heemkundige Kring van Oostkamp historisch gefundeerde namen toegekend, zoals aan nummer 31, "Ter Walbrug", verwijzend naar de 18de-eeuwse benaming van de brug over de Rivierbeek, die reeds staat vermeld op de Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op het initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778). Nummer 102, hoeve "De Nachtegael", een naam die op verschillende 19de-eeuwse kaarten staat vermeld ("Le Rossignol") en vandaag zijn naam heeft overgedragen op de wijk.

  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnummer DW00989 en Levend Archief.
  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1062: Figuratieve kaart van een hofstede "Erckeghem" genaamd onder de heerlijkheid Erkegem, eigendom van J.-Ch. De Carnin, Ch. Van Caloen, 1821.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1064A: Figuratieve kaart van een hofstede en gronden onder de heerlijkheden Erkegem en Oostkamp, eigendom van de weduwe van J. de Meulenaere geboren Marie van Severen, 19de eeuw.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1100: Plannen van eigendommen, eigendom van de weduwe J. van den Wouwere geboren Isabelle Beaucourt en Jeanette Beaucourt, 19de eeuw.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Mestdagh, nummer 1103: Plannen van eigendommen, eigendom van de weduwe van J. van den Wouwere, geboren Isabelle Beaucourt, en Jeanette Beaucourt, 19de eeuw.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 1618: Kadastrale kaarten van Sijsele, Oostkamp, Zedelgem en Sint-Kruis, 1810.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen Watering van Blankenberge, nummer 612: Kaart van een hofstede met landerijen gelegen te Beernem en Oostkamp (heerlijkheid Oostkamp, heerlijkheid Erkegem, 1ste-8ste begin, 16de begin), groot 117-0-34 gemeten, in het bezit van Laurent Gilliaert, gemaakt door C. Verhaeghe, 1731.
  • Stadsarchief Brugge, Collectie Janssens de Bisthoven, II, nummer II1: Oostkamp Papenvijvers (Oostkamp, Erkegem), 1717 (kopie 1844).
  • Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Fototheek.
  • CLAEYS G., De gemeente Oostkamp, boek twee, Handzame, 1981, p. 238-239.
  • CLAEYS G., Kroniek van Oostkamp, Brugge, 1985, p. 265-266, 298, 321.
  • DE CRAEMER W., Hoevebenaming, Nieuwe benaamde hoeven in Oostkamp, in De Merel, jg. 9, nummer 2, p. 23.

Bron: VANWALLEGHEM A. met medewerking van CREYF S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostkamp, Deel I: Deelgemeente Oostkamp, Deel II: Deelgemeenten Hertsberge, Ruddervoorde en Waardamme, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL30, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve 't Lange Water

  • Omvat
    Kasteeldomein Erkegem

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Sint-Annaschool

  • Is deel van
    Oostkamp


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hertsbergsestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11458 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.