Lange, rechte straat in het Zuidkwartier, van de Belegstraat tot aan de Kielsevest. De Balansstraat werd aangelegd kort na 1875 in het kader van de verkaveling van het Zuid op de vrijgekomen gronden van de Spaanse Vesten. De straat ligt in het verlengde van de Justitie- en Paleisstraat, drie straten die hun naam te danken hebben aan het nabijgelegen Justitiepaleis (Britselei 55).

De Balansstraat ligt in de uiterste hoek van de Zuidverkaveling, met bouwgronden die veel minder duur waren dan de meer centraal gelegen bouwblokken. De stad plande op die plaats arbeidershuisvesting ter vervanging van de woningen die op dat moment door de sanering van de wijk rond de Boeksteeg afgebroken werden. De Antwerpse gemeenteraad gaf het Bureel voor Weldadigheid in 1875 de opdracht om arbeidershuisvesting op te trekken op het driehoekige bouwblok tussen Balansstraat, Broederminstraat, Belegstraat en de grens met de achtste wijk. De S.A. Sud d’Anvers speelde meteen in op deze plannen door het bouwblok op te splitsen: de aanleg van de Lange Batterijstraat in 1875 en de verbindingsstraatjes Halfmaan- en Korte Batterijstraat in 1876, maakten de beschikbare bouwpercelen zo ondiep dat ze enkel nog in aanmerking kwamen voor arbeiderswoningen.

Het Bureel van Weldadigheid schreef in 1877 een ontwerpwedstrijd uit voor de arbeiderswoningen. Het programma bepaalde dat de woningen vijf meter breed moesten zijn en een verdieping moesten hebben "om alzoo door twee afzonderlijke huishoudens bewoond te kunnen worden". De wedstrijd werd gewonnen door architect J.B. Vereecken, die in 1879 een bouwaanvraag indiende voor 188 "werkmanshuizen", goedgekeurd in 1881. De woningen van twee bouwlagen en twee traveeën onder zadeldak kregen een neo-Vlaamse renaissance gevel: baksteen met speklagen, getrapte dakvensters. De hoekwoningen werden als winkelhuizen uitgewerkt, met houten puien op de gelijkvloerse verdieping. De woningen werden gebouwd in de Belegstraat, Batterijstraat, Halvemaanstraat, Balansstraat en Broederminstraat.

Behalve het Bureel voor Weldadigheid waagden zich ook heel wat privé-investeerders op de markt van de arbeidershuisvesting in deze wijk. Prims en De Meyer halen de familie Van Sulper aan. Samen met personen die voor zichzelf een kleine woning kunnen laten bouwen op deze goedkope kavels, zorgden deze investeerders in de Balansstraat voor een basisbebouwing van kleine woningen van twee bouwlagen en twee of drie traveeën uit het vierde kwart van de 19de eeuw, met bepleisterde of bakstenen gevels. Vaak wordt de ruimte achter de huizen benut voor het bouwen van een stal of een werk- of opslagplaats, die samen met de hier en daar nog bewaarde winkelpuien de combinatie van wonen en ondernemen illustreren. Prims en De Meyer weten uit onderzoek van de bevolkingsregisters dat veel winkeliers die op het Zuid bouwden in de ruimte achter de winkel woonden en de verdiepingen verhuurden.

In de Balansstraat worden op verschillende plaatsen rijen identieke arbeiderswoningen opgetrokken. Vaker wordt echter gekozen voor een meer speelse afwisseling van kroonlijsthoogte en/of parement, wat de seriebouw moet verdoezelen. Het ensemble dat Ch. Van der Linden op beide hoeken van de De Braekeleerstraat laat bouwen, op nrs. 141-155, is daar een goed voorbeeld van. Een gelijkaardig concept zien we bij de nrs. 112-114, die oorspronkelijk samen met het nu verbouwde 116 als een trio met bakstenen gevels werden opgetrokken naar een ontwerp van architect Albert Arnou voor R. Moretus de Theux. Deze investeerder bouwde op een andere plaats in de Balansstraat een identiek ensemble, dat nu niet meer te herkennen is. De nrs. 89-91 hebben een gelijkaardig bakstenen parement. Deze woningen met achterliggende koe- en paardenstal werden in 1897 in opdracht van A. Van Tichelen getekend door C. Van Regemortel. Deze aannemer woonde in de Balansstraat nr. 86 en was zeer actief in eigen straat. De verzorgde, kleurrijke versiering van de bakstenen gevel boven en onder de vensters van nr. 85 wijst er wellicht op dat deze als eigen woning werd gebouwd voor Van Genechten-Dupont circa 1896.

Van de arbeiderswoningen met neoclassicistische lijstgevels kunnen de nrs. 128-130 als voorbeeld aangehaald worden. Samen met nr. 132 (nu ander parement), werden de woningen circa 1893 gebouwd voor drie "treinoversten": F. Bauwens, Anseele en A. Soete. Gelijkaardige huizen zijn nr. 52, gebouwd circa 1895 door aannemer A. Peeters voor G. Schot, en het naastgelegen nr. 54. De nrs. 159-161 dateren van begin 20ste eeuw en hebben een verzorgde bepleisterde neoclassicistische gevel; nr. 161 werd gebouwd naar ontwerp van A. Brosens (1902) voor C. Hendrickx. Ter hoogte van de Lange Elzenstraat vormt de Balansstraat een pleintje. Door de aanplanting van bomen en de rij eind-19de-eeuwse neoclassicistische woningen van nrs. 67 tot 73 vormt het pleintje een charmant rustpunt in het verder eerder onverzorgde en banale straatbeeld.

De meeste rijwoningen in de straat ondergingen ondertussen aanpassingen. Vervlakkingen van de gevelparementen en vervanging van het schrijnwerk wijzigden vele gevels onherkenbaar. Een aantal arbeidershuizen werd later met één verdieping verhoogd, meestal voor de uitbreiding van de huurcapaciteit. Voorbeelden zijn nr. 83, gebouwd circa 1895 naar ontwerp van Emile Hargot-Vanderhoeven voor J.H. Bolsée en nr. 75. Het zijn allebei eenvoudige neoclassicistische lijstgevels van twee traveeën, waarvan de nieuwe verdieping de stijl van de onderste volgt.

Vanuit dezelfde overwegingen werkten de architecten L. Hamaide, M. Winders en W. Van Kuyck in 1920 voor het Bureel van Weldadigheid de vergroting van de arbeidershuisvesting uit: de woningen werden met een of twee bouwlagen verhoogd. Uiteindelijk werd dit volledige huisvestingsproject, dat behalve woningen ook winkelhoekpanden, werkhuizen, een melkerij en apotheek, gestichten voor verlaten kinderen en een toevluchtshuis bevatte, in de tweede helft van de 20ste eeuw volledig afgebroken voor hoogbouw. De appartements- en kantoorblokken nemen ten noorden van de Broederminstraat de volledige oostzijde van de Balansstraat in.

Er zijn nog een tweetal andere grote complexen in het deel van de Balansstraat ten noorden van de Broederminstraat. Op nr. 32 is er de stedelijke jongensschool die in 1892 samen met de aangrenzende meisjesschool (voorgevel in Brederodestraat) werd gebouwd en nog steeds het straatbeeld tussen Broedermin- en Gelijkheidsstraat domineert. Aan de ander kant van de Gelijkheidsstraat zien we de achtergevel van "Cinema Apollon", eveneens op een bouwperceel dat in de Brederodestraat (nr. 101) de hoofdgevel heeft.