Teksten van Sint-Laureisstraat

https://id.erfgoed.net/themas/11870

Sint-Laureisstraat (herinventarisatie) ()

De Sint-Laureisstraat is een lange, licht geknikte straat aan de oostrand van het Zuid, tussen de Paleis- en de Moonsstraat. Ze vormt de grens met het oudere, 16de-eeuwse stadsgedeelte, dat op deze plaats door Van Schoonbeke werd geürbaniseerd rond 1515. Op dat moment werd ze de Hinnekeslei genoemd. De huidige naam werd gegeven in 1864, en verwijst naar de nabijgelegen Sint-Laurentiuskerk.

De bebouwing in de straat is heterogeen. Er zijn zowel kleinere rijwoningen, als burgerhuizen en iets ruimere meergezinswoningen. Hoewel de straat in de 16de eeuw al was bebouwd, is in het straatbeeld niets van deze historische bebouwing herkenbaar. De oudste woningen zijn momenteel eind-19de-eeuws; grote delen dateren echter uit de 20ste eeuw. Zo werden de bouwblokken aan het zuidelijke uiteinde van de straat, op de hoeken met de Moons- en de Broederminstraat, in het eerste decennium van de 20ste eeuw volledig herverkaveld, waarbij de historische bebouwing volledig werd gesloopt. Dit gedeelte van de straat wordt gekenmerkt door begin-20ste-eeuwse burgerhuizen en meergezinswoningen met eigentijdse, kleurrijke gevels, waarin de invloed van de art nouveau terug te vinden is. Een andere grootschalige kaalslag in functie van nieuwbouw vond plaats in 1926 in het noordelijke gedeelte van de straat. Toen werden de nummers 1 tot en met 61 afgebroken voor de oprichting van het fabrieksgebouw van Bell Telephone Mfg. Cie, een gebouwencomplex dat anno 2013 nog steeds het driehoekige bouwblok tussen de Sint-Laureisstraat, de Diercxsensstraat en de Boudewijnsstraat inneemt. Een derde grote project, dat begin 21ste eeuw in uitvoering is, bestaat uit een nieuwbouwwijk op de gronden van de voormalige Zuidervelodroom, een wintervelodroom die op het binnenblok tussen de Haantjeslei en de Sint-Laureisstraat in 1898 werd geopend. Een groot deel van de bestaande bebouwing in de Sint-Laureisstraat werd hiervoor afgebroken.

De oudere eind-19de-eeuwse of begin-20ste-eeuwse bebouwing is in de Sint-Laureisstraat slechts fragmentarisch en vaak verstoord door verbouwingen, bewaard. Het betreft grotendeels burgerhuizen en meergezinswoningen van drie traveeën en drie bouwlagen. Er zijn ook een aantal kleinere werkmanswoningen te zien, met twee traveeën en twee bouwlagen. Deze bescheiden bebouwing vindt men op het Zuid enkel terug in de zuidelijke hoek van de wijk. Het verkavelingsplan daterend van rond 1875 voorzag enkel in de Balansstraat, de Lange en Korte Batterijstraat en in de Sint-Laureisstraat, kleinere percelen voor arbeidershuizen. Meer centraal op het Zuid wilde men huizen met meer standing voor burgerij en middenklasse.

Eén van de oudste huizen is wellicht nummer 86, gebouwd rond 1873 samen met het huis rechts ernaast, voor eigenaar L. Somers. De bouwaanvraag voor de twee identieke, spiegelende woningen werd ingediend door de architecten Grymonpont en Bal. Zoals de meeste woningen op het Zuid, kregen deze huizen een neoclassicistische lijstgevel. Veel panden met een gelijkaardige gevel stammen uit de jaren 1890 en uit het eerste decennium van de 20ste eeuw. Door de gestandaardiseerde bouwstijl kan een bouwperiode enkel op basis van archiefonderzoek bepaald worden. Nummer 102 bijvoorbeeld, is een werkmanswoning gebouwd rond 1886 voor rekening van L. Huysmans, uitgevoerd door metser en aannemer P. Huyghels. Nummer 118, eveneens een neoclassicistische werkmanswoning, werd rond 1906 gerealiseerd voor Felix Van Eyen. Nummer 53 is een kleine stadswoning die met zijn twee bouwlagen onder mansardedak aansluit bij de eenheidsbebouwing van nummers 43-51. Nummer 58 is een standaard neoclassicistisch burgerhuis; nummer 62 is vergelijkbaar, maar met poorttoegang naar achterliggende opslagplaatsen; nummers 68-72 vormen een samenstel van drie woningen met vervlakte neoclassicistische gevels; op nummers 82-86 drie standaard neoclassicistische burgerhuizen waarvan schrijnwerk en decoratie zijn verdwenen; nummer 112 is een eenvoudige, smalle stadswoning met bepleisterde lijstgevel.

Nummers 132-134 zijn twee werkmanswoningen waarin we de op het Zuid populaire stijlencombinatie terugvinden van een bepleisterde neoclassicistische gevel met een rode bakstenen neotraditionele gevel. Een gelijkaardig voorbeeld is het drietal op nummers 106-110 gerealiseerd door aannemer Frederic Masson.

In de zuidelijke helft van de straat domineren de kleurrijke, eclectische gevels gebouwd kort voor de Eerste Wereldoorlog. Een gaaf ensemble vinden we van nummer 73 tot aan de hoek met de Moonsstraat. De meeste van deze woningen werden gerealiseerd naar ontwerp van Alex Van Roey in opdracht van aannemer Charles Vermuyten, die wellicht ook de bouw van de woningen uitvoerde. Een minder gaaf voorbeeld vinden we op 120, een werkmanswoning gebouwd rond 1905 voor Bastiaensens, met een gele bakstenen gevel die werd verhoogd. Op nummer 28 een eenvoudig eclectische winkelhuis gebouwd rond 1912 voor And. Dyckmans en ontworpen door Alexander Van Roey. Op nummer 88 vinden we een burgerhuis met originele eclectische gevel terug, waarvan enkel de bovenste helft is bewaard, met onder meer een breed rondbogig deurvenster met afgerond balkon.

  • Stadsarchief Antwerpen, 1926 # 24959 (1-61), 1912 # 535 (28), 1873 # 466 (86), 1886 # 528 (102), 1906 # 201 (118), 1905 # 2009 (120).

Auteurs:  Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Hooft E. 2013: Sint-Laureisstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/143920 (geraadpleegd op ).


Sint-Laureisstraat ()

Gelegen aan de oostrand van het Zuidkwartier, tussen Paleisstraat en Moonsstraat-Broederminstraat. Bestond reeds als "Hinnekeslei" rond 1515 toen Van Schoonbeke dit stadsgedeelte urbaniseerde. Huidige naam te maken met de nabijheid van de Sint-Laurentiuskerk (zie Van Schoonbekestraat) gewettigd in 1864.

Burgerhuizen uit periode rond 1900, van twee of drie traveeën en twee of drie bouwlagen. Bepleisterde, beschilderde lijstgevels met neoclassicistische kenmerken, nummers 4, 6 en 8 met houten pui.

Naar Moonsstraat-Broederminstraat toe bakstenen lijstgevels in eclectische stijl met lichte art-nouveau-inslag, nummer 85 met datering 1914 in mozaïekfries, nummer 88: bedrijfsgebouw met sierlijke ijzeren balkonleuningen en latere pui.

Nummer 108: neotraditionele topgevel, gedateerd 1888, met aangepaste benedenverdieping.


Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Sint-Laureisstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113639 (geraadpleegd op ).