De Vestingstraat is gelegen in de diamantwijk van Antwerpen, vlakbij het Centraal Station. De straat loopt in een licht gebogen tracé van de Appelmans- naar de Pelikaanstraat, daarbij het grote rechthoekige bouwblok tussen Pelikaanstraat en Lange Herentalsestraat diagonaal kruisend. Deze schuine insnijding van de percelen heeft tot gevolg dat de meeste panden in deze straat asymmetrische, trapeziumvormige kamers hebben aan straatkant. Het onregelmatige tracé is te verklaren doordat de Vestingstraat een gedeelte is van de vroegere Hogeweg, een veldweg die het Hof van Spangen (Terlist) met de Kipdorppoort verbond over het glacis van de vesting heen. Tussen Appelmans- en Pelikaansstraat, gedeelte van een vroegere veldweg, de Hogeweg, die via het glacis van de Spaanse vesting (zie naamgeving in 1846) van het Hof Terlist naar de Kipdorppoort liep. Toen de spoorweg Brussel-Mechelen in 1846 werd aangelegd, kreeg het afgesneden en rechtgetrokken gedeelte van de Hogeweg een nieuwe naam, verwijzend naar de vesting waarover de weg liep: de Vestingstraat.
Eind 19de en begin 20ste eeuw was de Vestingstraat een handelsstraat met een winkels en cafés aan de achterzijde van de stationsbuurt. De diepe percelen laten toe dat er achter de huizen grote opslagplaatsen of werkhuizen worden gebouwd. Voorbeelden van winkels en cafés uit deze periode zijn het neo-Vlaamse renaissance cafépand en een begin-20ste-eeuws eclectisch pand met deels bewaarde houten winkelpui op nummer 6. In deze periode werd in de straat een politiebureel gevestigd, dat open bleef tot in de jaren 1970, en werd in 1913 een opslagplaats van de spoorwegen gebouwd op een groot, nog onbebouwd terrein. Voorbeelden van de doorsnee neoclassicistische rijwoningen uit deze periode en zijn nog te zien op de nummers 9, 18 en 46, burgerhuizen die deels werden verbouwd. Deze woningen behoren tot de standaardtypologie van het burgerhuis in de eind-19de-eeuwse wijken van de stad. Op nummers 8 tot 10 een samenstel met een poortdoorgang, die overeenkomstig de uit de second empire overgenomen vorm en versiering van de bovenvensters, wellicht dateert uit de jaren 1860.
Toen in 1910 op de hoek met de Pelikaanstraat het opvallende diamantbeursgebouw Fortunia werd gebouwd naar een ontwerp van Max Winders, werd de aftrap gegeven van een bloeiende diamantperiode. Zwaar teruggevallen door de Eerste Wereldoorlog, leefde de sector op tijdens het interbellum. Deze succesvolle periode vertaalt zich in de Vestingstraat met de bouw een aantal nieuwe appartementsgebouwen met diamantslijperijen en juwelenateliers in de achterbouw of op de verdiepingen. In het interbellum leefde niet enkel de diamantnijverheid op in de buurt rond het Centraal Station. De wijk was ook gekend door de talrijke bioscopen die er werden gebouwd. Zo ook Cinema Capitole, met een smalle doorgang in de De Keyserlei en een brede modernistische achtergevel in de Vestingstraat. Dit ontwerp van Léon Stynen van 1932 werd ondertussen gesloopt.
Sloop en zware verbouwingen zijn een typisch fenomeen voor de diamant- en stationsbuurt, waar de straatbeelden zeer heterogeen en zwaar verstoord zijn. Momenteel wordt met de opmaak van een BPA gepoogd om de talrijke braakliggende binnenblokken in deze buurt zinvol te herbestemmen.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Hooft E. 2013: Vestingstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/146727 (geraadpleegd op ).
Tussen Appelmans- en Pelikaanstraat, gedeelte van een vroegere veldweg, de Hogeweg, die via het glacis van de Spaanse vesting (zie naamgeving in 1846) van het Hof Terlist naar de Kipdorppoort liep. Licht gebogen straat met winkelhuizen en horecabedrijven. Voornamelijk bepleisterde en beschilderde lijstgevels met rechthoekige of getoogde muuropeningen, uit tweede helft 19de eeuw; latere winkel- en cafépuien.
Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Vestingstraat [online], https://id.erfgoed.net/teksten/113683 (geraadpleegd op ).