Geografisch thema

Vaartdijk-Zuid

ID
12196
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12196

Beschrijving

Vaartdijk-Noord en -Zuid zijn de wegen die op de beide dijken lopen van het kanaal Brugge-Oostende, dat in 1613-1623 werd gegraven. Het kanaal vormt de noordelijke grens van Jabbeke. Het stuk tussen Brugge en Plassendale (Oudenburg-Oostende), dat ook door Jabbeke, Snellege, Varsenare en Stalhille loopt, is een verbreding en verdieping van de Ieperleet die in 1618 werd goedgekeurd. De Ieperleet was in de middeleeuwen de natuurlijke waterweg van Brugge naar Ieper, van grote betekenis voor de handelsbedrijvigheid van het Brugse Vrije. Met de uitgegraven grond werden hoge dijken opgeworpen op beide oevers, zodat het waterpeil van het kanaal verhoogd werd tot boven het niveau van de omliggende landerijen. Op deze dijken liggen de huidige wegen Vaartdijk-Noord en -Zuid.

Tijdens de Oostenrijkse periode werd onder landvoogd markgraaf van Prié in Oostende de Oost-Indische Compagnie opgericht. Men wilde vanuit Oostende de vaart op India inzetten, aangezien de Schelde was afgesloten door de Hollanders en de haven van Antwerpen een onbruikbare haven was. Niettegenstaande de Oost-Indische Compagnie in 1727 geschorst en in 1931 ontbonden werd, liet Karel van Lorreinen vanaf 1754 belangrijke bagger- en verbredingswerken uitvoeren in de Ieperleet. De nieuwe uitgebaggerde waterweg werd door de landvoogd in 1768 ingewijd onder de benaming "Nieuwe Reviere". Deze verbreding van het kanaal gaf de waterweg een nieuw elan.

Jabbeke was met een brug verbonden met Stalhille en het noorden, doch gedurende de oorlogen onder Lodewijk XIV werd zij afgebrand en vervangen door een veer. Rond 1620 lag er de zgn. "Wynckelbrugge", genoemd naar een grootgrondbezitter in de streek. In 1822 kwam een nieuwe brug, op aandringen van de Watering van Blankenberge. Eind 19de eeuw werd de brug vervangen door een duwdraaibrug, die op het einde van de Eerste Wereldoorlog werd opgeblazen. Ter vervanging kwam een ophaalbrug, in 1928 vervangen door een mechanische draaibrug. De brug werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers onbruikbaar gemaakt. Tot 1947 deed een binnenvaartschip dienst als noodbrug. In 1947 werd het scheepswrak verwijderd en vervangen door een houten ophaalbrug. Deze werd verwijderd bij de verbreding van de vaargeul. In 1977 werd hier een zgn. "Baileybrug" gebouwd, bij de aanleg van de N377 Jabbeke-De Haan.

Langs het kanaal is de bebouwing schaars. Ter hoogte van nummer 1, op de grens met Snellegem, is een witgeschilderde, bakstenen wegkapel ter ere van Onze-Lieve-Vrouw aanwezig, in 1991 gebouwd bij een grote lindeboom. Op nummer 8, vlakbij een pompgemaal, een hoeve die in kern teruggaat tot een huis dat hier in 1840 werd gebouwd door Josephus Van Dousselaere, een Jabbeekse koopman.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Jabbeke, 1843/4.
  • Losse info uit archief van Luc Packo, Jabbeke.
  • Historische aanvullingen M. Desmedt, februari 2008.
  • BOUTENS S., Jabbeke, een dorp in het Brugs ommeland, in Brugs Ommeland, jg. 14, nr. 2, 1974, p. 43-53.
  • DESMEDT M., Kapelletjes te Jabbeke, in Jabbeke Extra – Info, september 2003, p. 5.
  • PACKO L., Kerkgeschiedenis van Jabbeke, Sint-Andries, 1999, p. 221.

Bron: HOOFT E. met medewerking van BOONE B., CALLAERT G., DE BODT V. & SANTY P. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vaartdijk-Zuid [online], https://id.erfgoed.net/themas/12196 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.