Geografisch thema

Baronielaan

ID
12605
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12605

Beschrijving

Rechte straat vanaf de rotonde met de Kasteelstraat, Veldstraat en de Astridlaan zuidwestwaarts als verbinding met de Ingelmunstersteenweg en als onderdeel van de wegenlus voor doorgaand verkeer omheen het centrum. Tot in de jaren 1960 onderdeel van de Kasteelstraat.

Huidige benaming naar de in 1655 tot baronie verheven heerlijkheid "Ter Borcht", waarvan het *kasteeldomein met dubbele omwalling en *kasteel gelegen is aan de zuidwestzijde van de straat, zich uitstrekkend tussen de Ter Borchtlaan ten oosten en de Ingelmunstersteenweg ten westen tot aan de Kapellestraat ten zuiden, omgeven door de loop van de Devebeek en de Oude Devebeek. Thans herbestemd tot Sport- en Recreatiecentrum van het Vrij Instituut voor Lichamelijke Opvoeding (zie nummers 27-29/ Ingelmunstersteenweg nummers 11-13).

Gaat samen met de Kasteelstraat terug op de door bomen omzoomde "Dreve van 't casteel naer de plaetse", weergegeven op een kaart bij het landboek van 1654-1656, met aan de zuidzijde het kasteeldomein met brug over de Devebeek, beboomde toegangsdreef, poortgebouw, omwald kasteel en neerhof, de nabijgelegen Borchtweide, het "Moyhof" en aangrenzende boomplanterijen. Een kleine haakse wegel of de thans verdwenen "Brielstraat" tegenover de ingang naar het kasteel geeft verbinding met de huidige Veldstraat, waar zich eertijds de bij het kasteel horende Borchtmolen bevindt. Tevens worden op deze kaart nog onder meer de "capelrie Onze-Lieve-Vrouw" gesitueerd aan de hoek met de huidige Astridlaan, een abeelplanterij op de hoek met de huidige Veldstraat en het "renthuis" aan de overzijde van de toegang naar het kasteel. Het kasteeldomein vormt de kern van de "Borchtgilde", één van de oude wijken waarin het grondgebied van Meulebeke in de middeleeuwen is ingedeeld.

Op de Ferrariskaart (1770-1778) bevinden zich aan de huidige Baronielaan enkele verspreide hoeves met losstaande bestanddelen. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) aangeduid als onderdeel van de "Kalsyde van Ingelmunster naer Thielt", met lichte knik ter hoogte van de toegangsdreef naar het kasteeldomein. Op de kaart van P. Vander Maelen (circa 1850) is het verbindingswegje naar de Borchtmolen doorbroken door de in 1854 aangelegde spoorlijn Tielt - Ingelmunster. In 1881 wordt het tracé van de straat aangepast en verbreed, samen met de verbreding en rechttrekking van de Ingelmunstersteenweg.

In de eerste helft van de 19de eeuw zijn langsheen de straat enkele herbergen gelegen, onder meer "De Pluyme" en "Den Koevoet" of "Le Pied de Vache"; dit laatste café wordt uitgebaat tot 1957 en uiteindelijk in 1997 gesloopt voor opnieuw een verbreding van de straat.

Tijdens zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog wordt het kasteel Ter Borcht door de Duitse bezetter ingenomen. In 1965 koopt het gemeentebestuur het ruim 17 ha grote domein van het kasteel Ter Borcht met de aanpalende weiden en landerijen aan. Het kasteel wordt gerestaureerd, verbouwd en herbestemd voor het Vrij Instituut voor Lichamelijke Opvoeding (V.I.L.O.), met tevens nieuw schoolcomplex op de plaats van het voormalige neerhof. De Borchtmeersen aan de oostzijde van het domein worden verkaveld tot een villawijk, zogenaamd "Borchtwijk". In de jaren 1970 wordt op de weiden ten zuiden van het kasteel het Sport- en Recreatiecentrum Ter Borcht uitgebouwd, waarbij onder meer een ringkanaal met visvijver, sportvelden en speelplein worden aangelegd en een gebouwencomplex met sporthal, overdekt zwembad, overdekte tribune, judozaal, saunabad, cafetaria, kleedkamers, sanitair en technische ruimtes wordt opgetrokken, officieel geopend op 20 oktober 1979. In de jaren 1980 wordt het gebouwencomplex van het V.I.L.O. verder uitgebreid en worden bijkomende voetbal- en tennisvelden en een paardendressuurpiste langs de Ingelmunstersteenweg aangelegd. In de laatste decennia worden nog verdere uitbreidings- en renovatiewerken uitgevoerd.

Door bomen omzoomde straat; woonfunctie. Resterende eind 19de- en begin 20ste-eeuwse eenlaagsbebouwing onder pannen zadel- of schilddaken (nok evenwijdig met straat) met in de loop der tijd vernieuwde bakstenen of gepleisterde straatgevels, onder meer nummers 1, 3, 5. Nummers 6-8, eenlaagsbebouwing van thans twee woonhuizen, opgetrokken in 1872 met ernaast gelegen werkhuis, waar Leo Thienpondt uit Oudenaarde, de toenmalige eigenaar en bewoner van het kasteel Ter Borcht, in 1873 een "suikerdrogerij" inricht. In 1908 verbouwt men het werkhuis om tot woning en breidt men zowel de aan- als bijgebouwen uit. Vanaf 1955 in gebruik als bloemisterij. Vrijstaand eenlagig volume aan weerszijden omgeven door haag en laag bakstenen tuinmuurtje. Baksteenbouw van negen traveeën en autobergplaats (rechts) met in het derde kwart van de 20ste eeuw aangebracht roodbakstenen parement getypeerd door ruitvormige gevelstenen met klavermotief en als aandak uitgewerkte zijpuntgevels; rechthoekige muuropeningen waarin nieuw schrijnwerk. Achterliggende bijgebouwen, onder meer serre en waterreservoir.

Overige bebouwing bestaande uit voornamelijk vrijstaande 20ste-eeuwse eengezinswoningen of koppelwoonsten met veelal omhaagde tuinen. Nummer 2/ Veldstraat, vrijstaand woonhuis met late art-deco-inslag, gebouwd in 1950 naar ontwerp van architect Emiel Allewaert (Izegem) voor politiecommisaris Cyriel Dedeurwaerdere, getypeerd door onder meer breed overkragend pannen schilddak, hoog uitkragende bakstenen schoorstenen, gecementeerde vensterpenanten en erkeruitbouw. Nummer 7, half vrijstaand woonhuis op L-vormige plattegrond gebouwd in 1952 in "neoklassieke" bouwtrant, zie onder meer grote frontonbekroning in haaks volume aan de straatzijde en toepassing van grote vleugelvensters. Nummers 9-11, symmetrisch opgevatte koppelwoonst daterend van 1953 naar ontwerp van de architecten Léon en Gerard Verthé (Ingelmunster). Onbeschilderde eenlagige baksteenbouw onder hoog pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat) doorbroken door vrij massieve en hoge erkeruitbouwen, uitlopend in puntgevels met gesculpteerde houten bekleding van vensterpenanten. Achterliggende autobergplaatsen.

  • Gemeentearchief Meulebeke, Bouwaanvragen, 1948/140, 1952/344, 1952/434.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1872/1, 1873/23, 1881/22, 1908/22, 1910/44, 1941/66, 1949/76, 1952/47, 1953/64.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 88, 97.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel II, Brugge, 1921, kolom 383-384, 390.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 26-32, 58-59, 70, 181, 210, 254.
  • MAES F., Toponymie van Meulebeke t.e.m. 1700, onuitgegeven eindverhandeling Universiteit Gent, 1998-1999, p. 5, 44, 81.
  • VANNESTE H., Het andere Meulebeke, Een getekende terugblik, Meulebeke, 2007, p. 38, 48.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 82.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Kasteeldomein Ter Borcht

  • Omvat
    Villa

  • Is deel van
    Meulebeke

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Baronielaan [online], https://id.erfgoed.net/themas/12605 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.