Geografisch thema

Goethalsplaats

ID
12626
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12626

Beschrijving

Driehoekig pleintje in het dorpscentrum van Meulebeke gelegen aan de noordzijde van de Kerkstraat, met L-vormige, smalle doorgang vanaf de Kerkstraat ten zuidwesten tot de Regentiestraat ten noordoosten. Aangelegd en ingehuldigd in 1900 en genoemd naar brouwer Emile Goethals (1855 - 1932), burgemeester van 1888 tot 1920 en tevens provincieraadslid en volksvertegenwoordiger (1912-1919).

De aanleg van het plein gaat terug op een driehoekig perceel waarop herberg "De Swaene" zich bevindt, met naastlopend kerkwegje aan de noordzijde van de Kerkstraat, weergegeven op een kaart bij het landboek van 1654-1656. Langs de west-, noord- en zuidzijde ervan staan enkele losstaande huizen, onder meer een brouwerij die gesloten wordt tussen 1785 en 1807; aan de oostzijde bevindt zich het grote perceel met het schepenhuis annex herberg "De Roosemaryn" (zie Regentiestraat nummer 9).

Op een kaart uit het leenboek van het leenhof Bosterhout van 1785 is de aanzet tot de huidige aanleg te zien, met name het driehoekige perceel aan de westzijde met herberg "De Swaene" en reeds verscheidene bijgebouwen, en een afgesplitst rechthoekig perceel aan de oostzijde met zowel losstaande als aaneengesloten bebouwing en omlopende L-vormige doorgang tussen de Kerkstraat en de Regentiestraat.

Een pre-kadastraal plan van de dorpskern van Meulebeke van 1806 toont reeds toegenomen bebouwing, onder meer van de hier in de 19de eeuw uitgebate herbergen als onder meer "Driekoningen" en "De Arend", later achtereenvolgens gekend als "Sint-Ivo", "Het Gisthuis" verwijzend naar het huis ernaast waar men gist verkoopt, tijdelijk herbestemd tot handelszaak "Het Molentje" en opnieuw heropend als "Het Gisthuis"; enkele 20ste-eeuwse herbergen zijn "Edelweis" en "De Centrale", tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikt als "Ortskantine". De meeste uitbatingen zijn in de loop der tijd gesloten en verbouwd of gesloopt.

In 1900 wordt het plein aangelegd dat verlicht wordt door middel van gaslantaarns en waar een houten muziekkiosk staat opgesteld.
In 1924 wordt op de plaats van de oude herberg "De Swaene" een gedenkteken met Heilig Hartbeeld opgericht ter ere van de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog (zie zonder nummer).

Bij bombardementen tijdens de bevrijdingsoperatie in 1944 worden aan de Goethalsplaats enkele huizen beschadigd en een huizenblok met de grond gelijk gemaakt, waardoor de nauwe doorgang naar de Kasteelstraat verdwijnt.

Woon- en handelsfunctie. Plein met asfaltbestrating en centraal plantsoentje, waarrond heterogene en grotendeels aaneengesloten 19de- en 20ste-eeuwse bebouwing van twee bouwlagen onder zadeldaken (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen).

Oudste bebouwing bestaande uit enkele burger- en herenhuizen in laat- of neoclassicistische stijl met veelal aangepaste gevel en/of recente winkelpui. Nummer 6, breedhuis onder schilddak (zwartgeglazuurde mechanische pannen) aangepast in 1938 door apotheker Gerard Denolf met onder meer geelbetegelde winkelpui, parement in gele siersteen met lintvoeg en linkervenstertravee doorgetrokken tot boven de kroonlijst. Nummer 17, voormalige herberg "Het Gisthuis", recent verbouwd tot schilder- en decoratiehandel met onder meer donkergeschilderde lijstgevel, gewijzigde muuropeningen, groot, omlopend winkelvenster en nieuw dakvenster.

Voornamelijk aan west- en noordzijde van het plein, concentratie van wederopbouwstijl na oorlogsschade. Aangepaste oudere of nieuw gebouwde panden met typerend gebruik van voornamelijk rode siersteen voor lijstgevels en natuursteen of simili voor onder meer plint, onderdorpels, omlijstingen en erkerbekleding, onder meer nummers 8, 9, 10, 11. Nummer 9 met rijkelijk uitgewerkte, neoclassicistische deuromlijsting, zie gecanneleerde pilasters met hoofdgestel en frontonbekroning waarin datering "1950"; aangepaste erkeruitbouw aan westgevel. Nummer 10 gebouwd in 1952 met onder meer licht uitkragende bovenerker opgaand in puntgevel van dakvenster met imitatievakwerk. Nummer 11 met breukstenen plint, ruitmotief op penanten van bovenvensters en geïncorporeerde garagepoort. Nummer 1, woonwinkelpand met bakkerij, in oorsprong een 19de-eeuwse smidse met achterliggend magazijn in eigendom van winkelier Desiderius Carette, in 1901 verbouwd tot winkelwoonhuis voor handelaar Quintinus Boone en nogmaals verbouwd voor suikerbakker Albert Debacker in 1949. Breedhuis van vijf traveeën met fraaie, driedelige winkelpui ingedeeld door middel van fijne zuiltjes en voorzien van glas-in-loodinvulling met ruitmotief in bovenlichten van uitstalramen; gecementeerde zuidzijgevel met schijnvoegen. Nummers 2-3, "Kledingwinkel Vuylsteke" met aanpalend woonhuis, herbouwd in 1946 naar ontwerp van architect Leon Cottenie (Melle) in opdracht van kleermaker Gustave Vuylsteke en zijn schoonvader Jules Hennion, stationsoverste, beiden uit Meulebeke. Breedhuis waarvan lijstgevel en brede middenerker met bekleding van gele siersteen; fraai houtwerk, onder meer gesculpteerde makelaar van poort en penanten van dakvensters; meerdelige bovenvensters en bovenlichten van beglaasde deuren met onder meer gekleurde glas-in-loodvulling.

  • Gemeentearchief Meulebeke, Bouwaanvragen, 1946/Gustaaf Vuylsteke, 1946/Jules Hennion.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1863/107, 1901/37, 1947/61, 1949/56, 1950/13, 1952/72.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nummer 2794 : Leenboek van het Leenhof Bosterhout, Heerlijkheid ten Ackeren, 1785.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 49, 51, 71, 75-76, 78, 102, 105.
  • BOUCKHUYT L., De kapellekensbaan, een inventaris van de Meulebeekse veldkapellen, Meulebeke, 1994, p. 157.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 110, 114, 121-122, 124, 148, 168, 188.
  • VANNESTE H., Het andere Meulebeke, Een getekende terugblik, Meulebeke, 2007, p. 20-21.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 88.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Beeldbepalend eclectisch complex

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Eclectisch woonwinkelpand

  • Omvat
    Gekandelaarde linde als vredesboom

  • Omvat
    Half vrijstaand burgerhuis

  • Omvat
    Laat-classicistisch herenhuis met tuin

  • Omvat
    Oorlogsmonument

  • Is deel van
    Meulebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Goethalsplaats [online], https://id.erfgoed.net/themas/12626 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.