Geografisch thema

Statiestraat

ID
12696
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12696

Beschrijving

Straat gelegen in het dorpscentrum, vanaf de Regentiestraat en de Kasteelstraat ten zuiden met licht gebogen en noordwaarts verloop tot aan de Achtste Linielaan. Eertijds gekend als "Kleine Statiestraat", zogenaamd naar het station met losplaats (zie Achtste Linielaan nummer +13) dat wordt opgericht langsheen de in 1854 aangelegde spoorlijn Tielt - Ingelmunster, een vertakking van de spoorlijn Brugge - Torhout - Tielt, waarnaar deze straat vanuit het dorpscentrum leidt. Het tracé van de straat gaat terug op de "voetwegh naer Dierdonck" of "kerckweg van Dierdonck", op een kaart bij het landboek van 1654-1656 weergegeven en met beperkte bebouwing op een kaart van het leenboek van Bosterhout van 1785; "Dierdonck" is een voormalige heerlijkheid met opper- en neerhof, gelegen aan de zuidwestzijde van de Pittemstraat (zie Pittemstraat nummers 85, 87).

Circa 1800 wordt aan de noordwestzijde van de straat de "Dierdonckmolen" opgericht, ook gekend als "Statiemolen" of "Vermeulens molen", een houten staakmolen op torenkot, die in 1861 wordt afgebroken en in 1863 wat verder heropgericht als stenen stellingmolen door olieslager Victor Vermeulen.
Op de Atlas der Buurtwegen (1846) wordt de weg weergegeven met licht toegenomen, kleinschalige bebouwing en de Dierdonckmolen met molenaarshuis.

Na de aanleg van de spoorlijn Tielt - Ingelmunster in 1854 en de bouw van het station, wordt de huidige Statiestraat aangelegd en bebouwd, samen met de "Grote Statiestraat" (zuidelijk deel van de Pittemstraat) en het "Statieplein" (huidige Achtste Linielaan), kern van de bloeiende stationsbuurt met de typerende aanwezigheid van vele herbergen, afspanningen en burger- en herenhuizen.

Enkele gekende 19de-eeuwse herbergen die in de straat gelegen zijn, zijn onder meer "In den Koopman" later gekend als "In Canada", "Het Damberd", "Detroit", "Duc de Brabant", "De Gouden Pluim", "De Prins" later gekend als "De Kuiperij", "Het Nieuw Leersje", "In Normandie", "Het Postje" en "De Vier Gekroonden", later gekend als "De Vlaamsche Schoenmakerij"; 20ste-eeuwse herbergen zijn "Café Belge" op de hoek met de Nieuwstraat, later gekend als "Excelsior" en "Terminus" en gesloten na een bombardement in 1940, waarna herbestemd tot handelszaak, danszaal "Familiehof" in oorsprong een melkbar, "De Gouden Pompe", "In den Koopman" later gekend als "In Canada", "De Kring", "In Moline", "De Nieuwe Kring" later restaurant "Het Keukenprinsje", "In 't Schaak", "De Sportvriend", "De Vlaamsche Pinte" later gekend als "Terminus", "Het Wit Peerd" en "Het Zweerd". Al deze uitbatingen zijn in de loop der tijd gesloten.

In het begin van de 20ste eeuw vestigt Jules Debruyne hier de kamslagerij van zijn vader, opgericht in 1865 in de Schoolstraat (huidige Karel van Manderstraat). Hij associeert zich met zijn broer Alphonse tot de firma "Debruyne Gebroeders", die in 1910 naar de Nieuwstraat wordt overgebracht.
Tijdens de "strijd om Meulebeke" in oktober 1918 worden vele huizen in de Statiestraat getroffen en de Statiemolen vernield; l.g. wordt in 1922 afgebroken (zie nummers 49-55 en nummer 57).

In 1930 opent in de straat de nieuwe cinema "Aurea", waardoor de cinema "De Katholieke Kring" in de Karel van Manderstraat gesloten wordt (zie Karel van Manderstraat nummer 1).

Ook tijdens de "slag om Meulebeke" op 26 en 27 mei 1940 wordt de Statiestraat door een luchtbombardement zeer zwaar getroffen; vele huizen worden totaal vernield en de straat is ontoegankelijk voor het verkeer.

De Statiestraat verliest in de loop van het derde kwart van de 20ste eeuw haar belang als verbindingsas, onder meer door de definitieve opheffing van de spoorlijn Tielt - Ingelmunster in 1984.

In 1996 wordt het statige herenhuis van nijveraar Jules Debruyne gesloopt voor een nieuwbouw van de firma.

Woon- en beperkte handelsfunctie. Heterogene, eind 19de- en 20ste-eeuwse neoclassicistische of art-decogetinte woonhuizen van twee bouwlagen onder zadel- of mansardedaken (nok evenwijdig met straat). Nummer 2, handelspand met geelbakstenen lijstgevel en helroodbakstenen banden, onder meer doorlopende boven segmentbogige bovenvensters; deur en groot benedenvenster gevat onder doorlopend ijzeren I-profiel met rozetbouten. Nummers 12 en 25, woonhuizen met bakstenen lijstgevel en verbouwde begane grond; nummer 12 met korfbogige bovenvensters met diamantkopsluitstenen; nummer 25 met geschilderde, houten kroonlijst op consoles en segmentbogige bovenvensters. Nummer 38, breedhuis gebouwd in 1887 door metser Leonard Denys, in 1913 voor brouwer Gustaaf Lievens met smidse uitgebreid, waarbij vermoedelijk het geglazuurd geel-bruinbaksteenparement is aangebracht; centrale traveeën verbouwd tot winkelpui; tweedelige houten poort met verticale roedeverdeling in bovenlicht waarboven laaddeur, thans omgevormd tot balkonvenster. Nummers 6-8, samenstel van interbellumpanden voorzien van winkelpuien met deur en uitstalraam onder doorlopende, betonnen latei, waarboven horizontaal vensterregister met verticale roedeverdeling; nummer 6 met rondbogige zij-inkom; nummer 8 met verdiepte en betegelde inkom.

Tevens woonhuizen met 19de- of begin 20ste-eeuwse kern, eind jaren 1940 - begin jaren 1950 na oorlogsschade aangepast of volledig herbouwd in typerende wederopbouwstijl, gekenmerkt door rood- of geelsierstenen lijst- of puntgevels, gebruik van natuursteen en/of simili voor onder meer dorpels, plint en deur- en vensteromlijstingen en gestileerde ijzeren balkonleuningen. Nummer 26, breedhuis van vier traveeën met segmentboogopeningen in vlakgepleisterde en witgeschilderde omlijstingen. Nummer 29, dubbelhuis met schuif- (begane grond) en driedelige T-ramen (bovenvensters) en deur met beglazing voorzien van geometrisch hekwerk. Onderbouw van nummer 40 bekleed met natuursteen, waarin centrale deur, venster en driedelige poort gevat tussen gecanneleerde pilasters, gesigneerd in plint "A. CROP ARCH./ MEULEBEKE". Nummer 47, breedhuis gebouwd in 1947 voor notarisklerk André Vanhoutte uit Meulebeke naar ontwerp van architect Léon Verthé (Ingelmunster), met meerdelige vensters, op bovenverdieping met ruitvormige glas-in-loodinvulling, beglaasde deur met fraai geometrisch hekwerk in getrapte, gefrijnde natuurstenen omlijsting en geïncorporeerde autobergplaats. Nummer 50, woonhuis met aanpalend handels- en appartementsgebouw herbouwd in 1949 voor de Meulebeekse goudsmid Jules De Mey, tevens bouwheer van nummer 57. Rechterpand opgetrokken tot drie bouwlagen onder plat dak met betegelde penanten van bovenvensters in rechtertravee; linkerpand met poort en deels beglaasde deur voorzien van geometrische, ijzeren hekjes. Nummer 32/ Wetstraat, hoekpand opgericht in 1955, met afgeschuinde hoektravee oplopende in torenvormige uitbouw met dakvenster, breed uitkragende schoorsteen in siermetselwerk, plint met imitatiebossage, inkom in verdiepte en getrapte simili-omlijsting met frontonbekroning en geïncorporeerde autobergplaats met driedelige poort, net als de deur voorzien van meerdelige beglazing. In 1966 langs de Wetstraat voorzien van een advocatenpraktijk naar ontwerp van architect Ferdinand Vergote (Meulebeke); eenlaagse aanbouw onder plat dak, waarvan voorgevel bekleed met witte travertijnsteen, doorbroken door driedelig, muurhoog venster en brede deur met rechthoekig bovenlicht.

Nummer 23, woonhuis recent verbouwd tot appartementsgebouw met tandartspraktijk; lijstgevel doorbroken door opvallende, uitkragende bovenbouw opengewerkt door horizontale vensterregisters.

Aanvullende, vervangende nieuwbouw tot drie bouwlagen daterend uit het laatste kwart van de 20ste eeuw.

  • Gemeentearchief Meulebeke, Bouwaanvragen, 1950/38, 1965/89.
  • Gemeentearchief Meulebeke, Fototheek.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1888/2, 1912/7, 1913/13, 1947/11, 1949/13, 1955/22, 1966/15.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nummer 2794 : Leenboek van het Leenhof Bosterhout, Heerlijkheid ten Ackeren, 1785.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 73, 75-77, 79, 88-89, 91-94, 97-98, 100, 104-105, 107, 109, 111-112.
  • BOUCKHUYT L., De kapellekensbaan, een inventaris van de Meulebeekse veldkapellen, Meulebeke, 1994, p. 166.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XV, Brugge, 1934, kolom 216.
  • DENEWET L.; GOEMINNE L., Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nummer 3-4, 1994, p. 274.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 96, 125, 140, 147, 170, 179-180, 252, 256.
  • HOUTHOOFD G.; DENEWET L.; BAERT G., De windmolens van Meulebeke, Meulebeke, 1994, p. 26-27, 31.
  • VANNESTE H., Het andere Meulebeke, Een getekende terugblik, Meulebeke, 2007, p. 46-47.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 102.
  • VIAENE D., De spoorlijn Tielt-Ingelmunster en haar postmerken, in WEFIS-studie Magazine, nummer 79, 2006, p. 21-23.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis uit het interbellum

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Hoekwoning in art deco

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch winkelwoonhuis

  • Omvat
    Samenstel van eclectische burgerhuizen

  • Is deel van
    Meulebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Statiestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12696 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.