Geografisch thema

Lichterveldestraat

ID
12919
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12919

Beschrijving

Straat met een gebogen tracé vanaf de Nieuwstraat/ Markt/ Torhoutstraat tot aan de Staatsbaan. Eerste vermelding van de huidige straatnaam op de atlas der Buurtwegen (circa 1844). Het vroegere tracé van de Lichterveldestraat draaide naar het oosten af ter hoogte van de spoorlijn Lichtervelde-Veurne (aangelegd 1856-1858), en liep daar over de huidige Spanjaardstraat. De straat wordt in 1863 mits een aantal onteigeningen 'besteend'. Bij de aanleg van een spooroverweg wordt de Lichterveldestraat over de spoorweg doorgetrokken tot aan de Staatsbaan/ Gitsstraat: dit is vermoedelijk circa 1899 wanneer een seinwachtershuisje wordt gebouwd (zie Lichterveldestraat nummer 117). In 1973 heraanleg van de straat met wegwerking van een scherpe bocht.

In 1155 onderhandelen de abt van Ename en Arnulf III van Oudenaarde over de oprichting van een bijkomende watermolen te Kortemark. Dus reeds vóór 1155 is er een watermolen van de abdij te Kortemark. Arnulf wil stroomafwaarts van die watermolen - vermoedelijk stroomopwaarts op de Kasteelbeek, ter hoogte van de Lichterveldestraat - zelf een watermolen oprichten. De tweede watermolen, eigendom van Arnulf III van Oudenaarde, wordt dan opgetrokken naast de abdijmolen aan dezelfde molenvijver omdat de abt vreest voor een verhoging van de waterstand als Arnulf zijn watermolen zou oprichten iets meer stroomafwaarts. De literatuur spreekt over getijdemolens.

"Hoets molen" of "Isackers molen" (ter hoogte van de huidige straat Tuinwijk), een stenen bergmolen, is vermoedelijk opgericht eind 18de eeuw, een periode van groei voor het molenbestand. In 1808 en 1810 wordt deze molen vermeld in bezwaarschriften respectievelijk tegen het optrekken van een tweede molen op het gehucht "Huilaart" en tegen de bouw van de "Bonjourtjesmolen" te Torhout, dicht bij Kortemark. Na verwoesting tijdens de Eerste Wereldoorlog, wordt de molen niet heropgericht. Van de molensite rest nog een deel van een in 1860 gebouwde schuur (Lichterveldestraat zonder nummer, achteringelegen bij nummer 59). In 1895 wordt de schuur deels omgevormd tot woonhuizen. In 1938 wordt de vroegere schuur omgevormd tot een timmermanswerkhuis: rode baksteenbouw onder zadeldak (mechanische pannen), links bewaarde huistraveeën met rolluikkast, rechts ateliervenster (circa 1938). In 1938 wordt vooraan het perceel (aan de straat) een nieuw woonhuis opgetrokken.

In 1941 zijn er een achttal vlasbedrijven in Kortemark, waaronder één in de Lichterveldestraat (nummer 24). Aan de straat zijn hiervan geen sporen bewaard.

De straat is grotendeels gekenmerkt door een aaneengesloten bebouwing van arbeiders- en burgerhuizen van respectievelijk één à anderhalve bouwlaag en twee bouwlagen onder pannen zadeldaken. Nummers 1 en 11 (zie foto bij straatinleiding) zijn 19de-eeuwse burgerhuizen, nummer 1 met een gecementeerd parement en gewijzigde muuropeningen, nummer 11 met een lagere poorttravee en een roodgeschilderd parement (vernieuwd houtwerk). Nummer 17. (zie Lichterveldestraat nummer 17) is een burgerhuis uit het laatste kwart van de 19de eeuw met een betegeld parement uit het begin van de 20ste eeuw. Nummer 23: smal huis van twee bouwlagen uit de jaren 1930 met bewaarde granitobanden en bewaard houtwerk met gelede roedeverdeling. Nummer 14 met deurtravee oplopend in puntgeveltje dateert uit dezelfde periode. Nummers 47-49-51 vormt een samenstel uit de jaren 1930 met markerende rechthoekige muuropeningen met afgeschuinde bovenhoeken en driezijdige erker bij nummer 51. Deels bewaard houtwerk.
De lage arbeidershuizen hebben meestal een vernieuwd parement of gewijzigde muuropeningen, in een aantal gevallen mansardedak. Nummer 15 vormt echter een gaaf bewaard arbeidershuis (zie Lichterveldestraat nummer 15). Nummer 16 is een roodbakstenen arbeidershuisje van anderhalve bouwlaag met bewaarde halve venstertjes in de verdieping. Tevens recente appartementsbouw aan het begin van de straat.

De straat wordt tevens gekenmerkt door de valleien van de Kasteelbeek en de Kreke(l)beek-Spanjaardsbeek met nog gedeeltelijk open weidegebied. In de vallei van de Kasteelbeek is een vroeg 19de-eeuwse hoeve (zie Lichterveldestraat nummer 30). Deze hoeve is aan de straat gelegen en is erg markerend voor het straatbeeld.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Kortemark, 1860/119, 1895/20, 1938/12.
  • Onze vlasvezelbereidingsnijverheid. Jaarboek 1941. Textielcentrale, Kortrijk, 1941.
  • BERINGS G., Het oude land aan de rand van het vroeg-middeleeuws overstromingsgebied van de Noordzee. Landname en grondbezit tijdens de Middeleeuwen, in Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent, nieuwe reeks, deel XXXIX, Gent, 1985, p. 41-42.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel IX, Brugge, 1932, kolom 680.
  • STEVENS M., Archiefbeelden Kortemark, Brussel, 2000, p. 22 (iconografie).
  • STEVENS M., Kortemark. Een tedere terugblik, Roeselare, 1992, p. 94 (iconografie).
  • STEVENS M., Kortemark. Er was geen mooier dorp dan het onze. Een wandeling door het verleden, Roeselare, 1991, p. 16.
  • WERBROUCK M., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 49-50.
  • WERBROUCK M., Van molens en molenaarsgeslachten: acht eeuwen molengeschiedenis te Kortemark, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1990, p. 95-98.

Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Deels vrijstaand burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Seinwachtershuis

  • Is deel van
    Kortemark


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lichterveldestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12919 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.