Geografisch thema

Noordbosstraat

ID
12960
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12960

Beschrijving

Lange landelijke straat met een gebogen tracé vanaf de Werkenstraat tot aan de Edewallestraat/ Bescheewegestraat (grens met Kortemark). In de ommeloper van Edewalle van 1787 "Buschstraete". Na het ancien régime en het samenvoegen van grondgebied tot de gemeente Handzame ontstaat de huidige benaming om het onderscheid te maken met een andere "Buschstraete" (de huidige Zuidbosstraat). Op Het primitief kadasterplan (circa 1829) nog aangeduid als "Bosch Straete".

Het kleine gehucht "Bescheewege"/ "(Oud) Edewalle" bevindt zich op de hoek van de Noordbosstraat met de Edewallestraat (grondgebied Handzame en Kortemark). Hier staat tot in de Eerste Wereldoorlog de "Bescheewegemolen", een houten staakmolen op vier teerlingen op een molenwal. Deze is nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778). Eén van de vroegste vermeldingen van een molen op "Edewalle" is gelinkt aan de beschrijving van het beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Edewalle: het beeld wordt tijdens de Franse inval van 1794 door molenaar Vande Wiele van "Edewalle" in veiligheid gebracht. Dit wijst erop dat er tussen 1770-1778 en 1789 (koopcontract) een molen, wellicht de "Bescheewegemolen" gebouwd wordt op "(Oud) Edewalle". Op de Poppkaart (circa 1850) zijn het gehucht en de molen afgebeeld (zie illustratie). In 1917 moet de molenaarsfamilie de molen op Duits bevel verlaten waarna de molen totaal verwoest wordt. In 1925 wordt de molenwal afgevoerd en wordt er een stoommaalderij gebouwd (deze is vermoedelijk niet bewaard).

Vanaf het einde van de 19de eeuw bevindt het centrum van "Edewalle" zich niet langer op "Bescheewege", maar ruim een kilometer noordoostelijker, waar in 1870 de kerk en in 1874 de school wordt gebouwd (zie Pastoor D. Vanhautestraat). Ook de aanleg van twee grote steenwegen (Kortemark-Koekelare in 1885-1886 en Handzame-Edewalle in 1887) zorgt voor een dalend belang van "Bescheewege". Op vandaag is er ter hoogte van de Edewallestraat nog een klein gehucht, met lage (boeren)arbeidershuizen onder pannen zadeldaken, onder meer nummer 3 en 5. Nummer 3 is een witgeschilderd dubbelhuisje, getoogde muuropeningen met vernieuwd houtwerk met luiken. Nummer 5 is een roodbakstenen dubbelhuisje onder zadeldak (rode Vlaamse pannen), getoogde muuropeningen onder strek, vernieuwd houtwerk met luiken.

Voorts is de Noordbosstraat een landelijke straat met verspreide hoevebouw. Nummer 24 is als "Ferme Depuydt", een hoeve met losstaande bestanddelen L-vormig rondom een erf opgesteld als dusdanig reeds aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (circa 1844). In het laatste kwart van de 20ste eeuw is het boerenhuis vervangen door een villa. De 19de-eeuwse stalling met geïncorporeerd wagenhuis en het bakhuis zijn wel bewaard: grotendeels witgeschilderde, verankerde baksteenbouw onder zadeldaken (rode pannen en golfplaten). Ook de lindes bij de erfoprit, de meidoornhaag rond het ruime weideperceel en een deel van de boomgaard zijn bewaard (zie foto bij de straatinleiding), ook nieuwe erfpijlers. Nummer 13 is een 19de-eeuwse hoeve met losse, lage bestanddelen, deels gewijzigd of herbouwd na de Eerste Wereldoorlog: boerenhuis met gecementeerde erfgevel en deels bewaard houtwerk, en een stalling, circa 1958 deels herbouwd na een storm.

  • Informatie verstrekt door Dhr. Marcel Werbrouck.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel XI, Brugge, 1930, kolommen 515, 516.
  • LOWIE M., Handzame 1801-1976 dit was onze gemeente, Aartrijke, 1994, p. 109.
  • WERBROUCK M., De Bescheewegemolen, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1990, p. 55-58.
  • WERBROUCK M., Edewalle Van Heerlijkheid tot Parochie. Deel I: de heerlijkheid, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 2006, p. 79-80.
  • WERBROUCK M., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 33.

Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Noordbosstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12960 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.