Het Werkenplein wordt gevormd door het centrale pleintje ter hoogte van het voormalige gemeentehuis (zie Werkenplein nummer 11) en de hierop aansluitende straten namelijk het straatgedeelte tussen de Vladslostraat en de Zarrenstraat en de doodlopende weg die uitgeeft op de Sint-Martinuskerk (zie * Werkenplein nummer +15) en het omgevende kerkhof (zie * Werkenplein zonder nummer). De huidige rechthoekige plattegrond van het pleintje dateert van de wederopbouwperiode na de Eerste Wereldoorlog. Zeker sinds de 16de eeuw situeert zich hier de dorpskern, georganiseerd ten oosten van de kerk. Op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1561-1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601) (zie kaarten na de historische inleiding) zijn de omwalde Sint-Martinuskerk en een aantal vrijstaande gebouwen opgetekend. Vanaf 1610 bevindt zich hier café "De Croone ", een "ordentelyck gebouw op de plaetse om te dienen voor raedshuys". Op de Ferrariskaart (1770-1778) is nog steeds enkel de weg tussen de Vladslostraat en de Zarrenstraat, en geen plein, weergegeven. De kerk is toegankelijk via een dreef die uitgeeft op de plaats waar de omwalling van kerk en de "Hogen Andjoen" (zie * Werkenplein zonder nummer) samenkomen. Op de kaart zijn verder een concentratie van vrijstaande gebouwen en een stenen brug over de Colvebeek aangeduid. Gelijkaardige weergave op een kaart van 1783 (zie afbeelding). Op de Atlas der buurtwegen (circa 1845) (zie kaarten na de historische inleiding) is het pleintje opgetekend met een driehoekig grondplan. Langs het Werkenplein lagen in de 20ste eeuw nog zes cafés, nu rest enkel café "De Warande" (zie Werkenplein nummer 5). Vroegere benamingen zijn "Dorpsplaats" en "Steendam" (circa 1866) omdat deze straat als enige met stenen geplaveid was.
Anno 2008 is het pleintje verhard en ingericht als parking. Centraal een lindeboom en een Heilig- Hartbeeld (zie Werkenplein zonder nummer). Aan de zuidzijde bevindt zich een oorlogsgedenkteken voor de militaire en burgerlijke slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog (zie Werkenplein zonder nummer). De westelijke wand wordt bepaald door het voormalig gemeentehuis (zie Werkenplein nummer 11). en een restant van een vroegere "roepsteen" (zie Werkenplein zonder nummer), de noordelijke wand is ingenomen door recente gebouwen en de zuidelijke wand door de zijgevel van nummer 9. De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit aaneengesloten één- en tweelagige woonhuizen parallel aan de straat. Gedateerd eind 19de eeuw, begin 20ste eeuw (zie Werkenplein nummers 1, 3, 5, 9, 15, 31) en in de wederopbouwperiode na de oorlog (zie Werkenplein nummer 13). Twee vrijstaande villa's (zie nummers 18, 22) dateren ook uit deze periode.
Rijksarchief Brugge, Provincie Kaarten, nummer 1099b: Figuratieve kaart van de straat beginnende te Werken langs de Steenstraat, over de Markten van Kortemark, Handzame en Werken tot de kasseiweg naar Torhout en Rousselare. Door de gezworen landmeter L. J. E. De Grendele, 1783.
DE FLOU K., Woordenboek der Toponymie van Westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel XVII, Brugge, 1914, kolom 290.
VANSTEENKISTE E., Over herbergen te Werken, in Jaarboek van de heemkundige kring "Crekel Beke", Kortemark, 1999, p. 252, 265.
WERBROUCK M., Oude en nieuwe straten te Kortemark na de fusies, s.l., 1978, p. 30
Bron: BAERT S. & VANNESTE P. in samenwerking met CREYF S., DEVOOGHT K., GHERARDTS F. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeenten Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL40, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Vanneste, Pol; Baert, Sofie Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
