Straat met een quasi recht tracé vanaf het kruispunt Kronevoordestraat/ Handzameplein/ Edewallestraat/ Schoolwegel tot aan de dorpskom van Werken (zie ook inventaris Werken). Op de Ferrariskaart (1770-1778) kent de straat nog een kronkelend tracé, waarvan één stukje bewaard is als zijweg ter hoogte van de Strooibeek. Op het einde van de 18de eeuw kende de straat een beperkte verspreide bebouwing. Bij de aanleg van de steenweg op Werken in 1863-1864 wordt de straat recht getrokken, dit betreft voornamelijk het deel ten westen van de dorpskom.
Vermeld als "Wercken-straet" op de Atlas der Buurtwegen (circa 1844).

De "Huygebaerts molen" of de "Plaetsemolen", een houten graan- en oliewindmolen, was ingeplant op de hoek van de Werkenstraat en de Ambachtstraat (huidige Edewallestraat). De molen is niet aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) en wordt vermoedelijk pas op het einde van de 18de eeuw gebouwd door Henricus Huyghebaert (zie naamgeving). Circa 1880 verdwijnt de molen omwille van de slechte windvang. De oude molenberg (aarde van een uitgegraven vijver) is echter bewaard in de tuinstructuur van Werkenstraat nummer 6 (zie Werkenstraat nummer 6).

Het begin van de straat wordt aan de zuidzijde (nummers 1-3) gekenmerkt door een aaneengesloten bebouwing van lage arbeidershuizen onder zadeldaken (Vlaamse pannen). Van nummers 1-3 bewaart enkel nummer 3 het oorspronkelijke parement uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, met steekbogige muuropeningen onder strek (deels bewaard houtwerk) en verlaagde deur. Vervolgens wordt de zuidzijde van de straat gekenmerkt door de nutsgebouwen, tuinen en tuinmuren van de huizen aan de noordzijde van het Handzameplein (zie Handzameplein zonder nummer). Het begin van de straat wordt aan de noordzijde van de straat gekenmerkt door de tuin met opgaande bomen en een 19de-eeuws tuinpaviljoen van de villa op nummer 6 (zie Werkenstraat nummer 6). Tevens een aantal (deels) vrijstaande lage 19de-eeuwse dubbelhuizen onder pannen zadeldak: nummer 8 (zie Werkenstraat nummer 8) en nummer 16 in verbouwing, doch met vernieuwd houtwerk naar oud model. Z.nummer (links van nummer 19) is een veevoederfabriek uit het midden van de 20ste eeuw, gaat mogelijk terug op een vroegere molensite. Verder naar de grens met Zarren, verspreide bebouwing van (boeren)arbeidershuizen ( zie Werkenstraat nummers 77-79, 83-85, 91) en hoeves met L- of U-vormige opstelling rondom het erf. De hoeves zijn meestal vrij klein: nummer 21 (zie Werkenstraat nummer 21), nummer 47, een verbouwde hoeve met jaarankers "1777" en muurvlechtingen in de rechter zijgevel van het huis, nummer 87, een 19de-eeuwse hoeve met een geelbakstenen huis en een bewaarde kleine 19de-eeuwse schuur met korfboogpoort.