Geografisch thema

Kortrijksestraat

ID
13132
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13132

Beschrijving

Landelijke weg die ten westen van de dorpskern de gemeente van zuid naar noord doorsnijdt met licht kronkelend verloop, ten zuiden vertrekkend vanaf de Heulsestraat ter hoogte van Sint-Katharina en ten noorden verderlopend op grondgebied Izegem.

Wordt beschouwd als oudste straat van Lendelede, deel uitmakend van de oude 'Romeinse' heirweg van Kortrijk naar Oudenburg. In een eind-19de-eeuws artikel beschreven als één van de "viae vicinales" of "diverticula", heirwegen van tweede rang of buurtwegen. De oudste Lendeleedse hoeves en kouters zijn alle in de nabijheid van deze weg gelegen. Tijdens het ancien régime wordt de straat vaak "herstraete" genoemd. In 1532 vermeld als "Yseghemstraete", in 1665 als "heerstraet van Cortryck naer Iseghem" (zie kaart bij renteboek Mosschere). In 1762 wordt vermeld dat de Kortrijksestraat zich in slechte staat bevindt: "door kwade putten en poelen vervallen en impracticable geworden". In 1764 wordt de straat rechtgetrokken, toen vaak "Tolstraete" genoemd. In de 18de eeuw blijkt het belang van de weg nog uit het voorkomen van mijlstenen langsheen de weg, zie kaart van Sint-Katharina met aanduiding van de "hofstede jonkheer Vandemaele, staende recht over den mylsteen" (ter hoogte van het "Goed ter Kruise", nummer 34). In het eerste decennium van de 20ste eeuw wordt de straat verhard met grind, in 1958 wordt de straat geasfalteerd. De huidige benaming dateert uit 1978. In 1988 worden verbeteringswerken uitgevoerd en wordt het wegdek vernieuwd.

Volgens literatuur wordt in de eerste helft van de 17de eeuw tussen de Beiaardstraat en de Kortrijksestraat een nieuwe weg aangelegd, "Beiaardlindeweg" genoemd en thans nog bestaand als landwegel (zie Beiaardstraat) en erftoegang tot nummer 51.

Op de zuidoostelijke hoek van het kruispunt met de Winkelsestraat situeert zich lange tijd een belangrijke herberg, "Den Ondank", in 1984 met de aanpalende huizenrij gesloopt. De herberg klimt in geschiedenis op tot het einde van de 17de eeuw, wanneer ze de "nieuwe herberghe" genoemd wordt. Voor het eerst in 1720 wordt de naam "den Ondanck" vermeld. Boven de ingang bevond zich een nis met Onze-Lieve-Vrouwebeeld. Op de andere hoek van het kruispunt bevindt zich in de jaren 1960 het café "De Nieuwe Ondank" (eveneens verdwenen).

In 1965 vermeldt M. Verhaest het "Motje", een kleine verhevenheid van de bodem, begroeid met bomen en struikgewas die gelegen was op enkele tientallen meters van de hoeve "Goed ter Kruise" (nummer 34) en waar volgens de overlevering soldaten waren begraven (deze plek kon op het terrein niet gelokaliseerd worden).

Woon- en agrarische functie. Clusters van bebouwing met woonfunctie vnl. ter hoogte van de kruispunten met de Heulsestraat en met de Winkelsestraat. Bebouwing bestaande uit half vrijstaande en aaneengesloten woningen uit het late interbellum en het midden van de 20ste eeuw, veelal in rode baksteenbouw van twee bouwlagen en twee of drie traveeën onder zadeldaken in mechanische pannen. Nummer 14, restant van bebouwing uit de jaren 1920, vooruitspringend ten opzichte van de rest van de bebouwing, gekenmerkt door mansardedak met laaddeur onder verhoogde overstek, getrapt baksteenfries. Nummer 16 met accenten op de granitolateien boven de rechthoekige muuropeningen, kroonlijst ondersteund door consoles. Nummer 22 woning met segmentbogige muuropeningen, met rondbogige gevelkapel met heiligenbeeld.

Naast nummer 11 een open schuur of shelter bestaande uit een houten draagconstructie met golfplaten bedaking (haaks op straat). Het begin van de straat is in de jaren 1920 nog eigendom van de steenbakkerij Vandemoortele, vanaf de jaren 1930 worden de percelen verkaveld en bebouwd.

Verspreide éénlaagsbebouwing langsheen de straat, vermoedelijk teruggaand op boerenarbeiderswoningen. Nummer 98, op de hoek met de Sterrekensstraat, éénlaagswoning van vijf traveeën onder zadeldak in mechanische pannen. Rechthoekige muuropeningen, vernieuwde straatgevel. Nummers 103-105, verbouwde éénlaagswoningen, haaks op de straat georiënteerd. Nummers 108, samengevoegde interbellumwoningen van een bouwlaag, rechthoekige muuropeningen. Nummer 88, half vrijstaande éénlaagswoning onder pannen mansardedak. Expressieve roodbakstenen straatgevel met rechthoekige muuropeningen onder korfboogstrek. Bebouwing in de straat aangevuld met alleenstaande eengezinswoningen in tuin, uit het laatste kwart van de 20ste eeuw.

Verspreide hoevebebouwing, waarvan enkele op historische hoevesites die opklimmen tot de 15de, 16de of 17de eeuw. Quasi alle sites komen reeds voor op de Ferrariskaart (1770-1778). Nummer 92, hoeve "te Breedemeersch", achterleen van heerlijkheid Bauwinsbussche of Bauwelare, dat afhing van het Leenhof van het Oud Kasteel van Kortrijk. De benaming wijst op de ligging van de hoeve binnen een uitgestrekte weide. De pachthoeve wordt voor het eerst vermeld als "'t Goed te Breedemersch" in 1407, eigendom van Gillis van Iseghem. Vanaf 1885 wordt de hoeve uitgebaat door de familie Lammertyn. De hoeve bestond uit een U-vormige opstelling rondom een erf, eertijds binnen vierkante omwalling met overdekte toegangspoort. Schuur en woonhuis klommen op tot de tweede helft van de 18de of eerste helft van de 19de eeuw, zie vlechtingen in de zijgevels. Aan de erftoegang lag een cichoreiast. De hoeve is thans volledig vernieuwd, de oudere bebouwing verdwenen. Bij de erfoprit naar de hoeve bevindt zich eertijds het "Schorrekruis", "Schorrene Kruis", "Schovense Kruis" of "Stenen Kruis", volgens literatuur daterend uit 1776 ter herdenking van een dodelijk ongeval bij de kwelmput. Op de sokkel stonden het jaartal "1776" en de letters "MIC". Omstreeks 1990 wordt het kruis omvergereden en verwijderd. Het natuurstenen kruis was geplaatst op een bakstenen voetstuk. Voorheen bevond zich op dezelfde plaats het "Roocruys", vermeld in 1723. Wordt aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778).

Nummer 51, "ter Zandstraete". Met woonhuis uit de jaren 1960-1970 en ouder naastliggend woonhuis. Lange erfoprit, langs een stuk van de Beiaardlindeweg. De hoeve wordt al weergegeven op een renteboek van de heerlijkheid Nieuwenhuyse (circa 1645) en ook op een kaart bij het renteboek Mosschere uit 1665, als twee haakse volumes in L-vormige opstelling, bereikbaar via de Beiaardlindeweg. Dezelfde opstelling komt voor op de Ferrariskaart (1770-1778) en het primitief kadasterplan (circa 1830): hoeve met L-vormige opstelling rond een erf, bereikbaar via de Beiaardlindeweg, met ten westen boerenhuis met stal, ten zuiden de schuur. Ten zuiden en ten westen zijn twee kleinere bijgebouwen te onderscheiden. De hoeve ondergaat geen merkelijke verandering tot de bouw van een nieuw woonhuis, vermoedelijk in de jaren 1960-1970. Resterend voormalig boerenhuis onder zadeldak in mechanische pannen, met rechthoekige muuropeningen, gecementeerde gevels met voegimitatie. Aangebouwde stal uit het interbellum, onder hogere nok, overige landgebouwen uit de jaren 1940 en recenter.

Nummer 43, "Maaiboshof". Zogenaamd naar "de Maybusch", vermeld in 1699 en gelegen ten zuiden van de hoeve. Thans met 19de-eeuwse schuur en volledig vernieuwd woonhuis.

Nummer 94, "Fruithoeve". Fruitbedrijf met woonhuis uit de jaren 1960-1970, op de plaats van een oudere hoeve.

  • Rijksarchief Gent, Fonds Piers de Raveschoot, nr. 1235: Renteboek Mosschere, 1665.
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds d' Ennetières, nr. 2039: Kaart van Sinte-Catharina, 1778.
  • DELAERE J., 75 Lendeleedse straatnamen, in Lethae, nr. 14, 1995, p. 22.
  • DELAERE J., Geschiedenis van Lendelede tot 2000, Kortrijk, 2000, p. 45, 107-108, 166, 311, 346, 427.
  • DELAERE J., Het Goed te Breedemeersch, in Lethae, nr. 10, 1988, p. 8-13.
  • DELAERE J., Herberg "Den Ondank" gesloopt, in Lethae, nr. 6, 1984, p. 15-16.
  • DELAERE J. e.a., Landelijk leven en hoevengids, Lendelede, Lendelede, 1987, p. 97.
  • NACKAERTS F., Westvlaamse kruistoponiemen volgens K. De Flou, in Ons Heem, jg. 27, nr. 2-3, 1973, p. 75-79.
  • ROMMEL H., De Heirwegen in West-Vlaanderen, in Biekorf, jg. 5, 1894, p. 56-61.
  • VERHAEST M., De geschiedenis van Lendelede, in De Weekbode (Roeselare), 26/02/1965.

Bron: SANTY P. & DEVOOGHT K. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Lendelede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL41, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Devooght, Kristien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Architectenwoning van Xavier Nolf

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dackemaerts hofstede

  • Omvat
    Hoeve Goed te Nobels

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

  • Omvat
    Sterrekens kapel

  • Omvat
    Vlasschuur

  • Omvat
    Wegkruis Hanssens Kruis

  • Is deel van
    Lendelede


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kortrijksestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/13132 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.