Torhout is een stad gelegen in het midden van de provincie West-Vlaanderen. De fusiegemeente telt 19.476 inwoners en heeft een oppervlakte 4.523 ha (gegevens stadsbestuur 31/12/2006). Bij de fusiegolf van 1976-1977 blijft Torhout een zelfstandige gemeente, echter met toevoeging van circa 250 hectate en 900 inwoners voor het gehucht Wijnendale, dat voorheen tot de gemeentes Aartrijke en Ichtegem behoorde (grenswijziging op 1 januari 1977). Omliggende gemeentes zijn Ichtegem en Zedelgem in het noorden, Oostkamp en Lichtervelde in het oosten, Hooglede in het zuiden en Kortemark in het westen.
Torhout is samengesteld uit enerzijds de stedelijke kern, en anderzijds een aantal kleine gehuchten grosso modo aan de rand van het grondgebied. De parochies Wijnendale en Sint-Henricus dateren uit de eerste helft van de 20ste eeuw. In de tweede helft van de 20ste eeuw vindt een belangrijke verstedelijking plaats door de ontwikkeling van de gehuchten en/ of parochies Torhout-Oost, "de Goede Herder", "Don Bosco", "Sint-Jozef Arbeider" en "Maria Assumpta" (zie stukje 'gehuchten en parochies in de rand rond Torhout' onder de historische inleiding).

Torhout vormt een goed uitgeruste kleine stad, binnen de driehoek Brugge-Roeselare-Oostende. Als verzorgend centrum voor het omliggende gebied hebben de handel, het onderwijs en de diensten er een bovenlokale uitstraling. De belangrijkste onderwijsinstellingen zijn het Sint-Jozefscollege met Normaalschool en het Sint-Vincentiusinstituut, deel uitmakend van de scholengroep Sint-Rembert. Voor de gezondheids- en welzijnssector zijn het Sint-Rembertziekenhuis en de Tordalegroep van groot belang.
De spoorlijn Brugge-Kortrijk doorsnijdt de gemeente van noord naar zuid. De stad vormt een knooppunt van regionale wegen: de N33 Torhout-Oostende (Oostendestraat), de N32 Torhout-Roeselare (Roeselaarseweg, Rijselstraat) en de N32 Torhout-Brugge (Bruggestraat).