Geografisch thema

Veldwezelt

ID
13470
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13470

Beschrijving

Veldwezelt, met het belangrijke gehucht Kesselt in het zuiden (voorheen een zelfstandige gemeente) is gelegen ten westen van het Albertkanaal, vlak bij de grens van Maastricht. Het huidige grondgebied is het resultaat van een grenscorrectie van 1844, waarbij een deel van het oorspronkelijke grondgebied aan Nederland werd toegewezen.

Veldwezelt wordt voor het eerst vermeld in 1157 als Wiosello. De Romeinse heirbaan Tongeren-Nijmegen loopt door het grondgebied.

Vermoedelijk maakte het reeds in de 10de eeuw deel uit van het domein van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Maastricht. De heerlijke rechten waren verdeeld tussen het kapittel van Maastricht en de graven van Loon, later de prinsbisschoppen van Luik. Het deel van Luik werd soms verpand, zo onder meer in 1680 aan A. Vaes, in 1727 aan J.E. de Foullon en in 1763 aan de baron de Stockem.

De schepenbank sprak recht over Veldwezelt en Kesselt; zij volgde het Loonse recht en ressorteerde onder de buitenbank van Bilzen.

Op het grondgebied bevonden zich een vijftal laathoven, onder meer dat van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel, het Sint-Servaaskapittel en de Antonieten van Maastricht. Op het einde van het ancien régime was circa 46% van het grondgebied in handen van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel of van andere kloosters.

Het huidige gehucht Kesselt vormde vroeger een afzonderlijke gemeente met eigen burgemeester.

Veldwezelt behoorde tot de Sint-Lambertusparochie, waarvan het begevingsrecht en het grootste deel van de tienden in handen waren van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel. De Sint-Michielskapel van Kesselt was afhankelijk van de Sint-Lambertuskerk.

Bij de Duitse inval op 10 mei 1940 vielen heel wat slachtoffers (confer Lindestraat).

Veldwezelt is een typisch Haspengouws landbouwdorp, voorheen gedomineerd door een aantal grote boerderijen. Ook nu nog speelt de landbouw een rol. In de 19de eeuw bestond de rietvlechterij als huisnijverheid. Thans is het grootste deel van de actieve bevolking werkzaam in Maastricht, in de Genkse en Luikse industriëen en in Lanaken.

Waar de aanleg van het Albertkanaal, door zijn excentrische ligging ten oosten van de gemeente, weinig wijziging bracht in het stratenpatroon was dit wel het geval voor de steenweg Tongeren - Maaseik in de eerste helft van de 19de eeuw, die het uitzicht van het dorp, zoals het op de Ferrariskaart is afgebeeld, grondig wijzigde, en evenals de steenweg Hasselt - Bilzen - Maastricht, aangelegd in de tweede helft van de 19de eeuw, in de loop van de 20ste eeuw een centrerende functie ging vervullen ten nadele van de historische dorpskern. Het huidige uitzicht van de gemeente wordt dan ook bepaald door de twee kruisende assen van de steenwegen Tongeren - Maaseik (noord-zuid) en Hasselt - Maastricht (oost-west), waaraan een belangrijk deel van de bebouwing ligt, terwijl de eigenlijke dorpskern vrijwel volledig binnen het noordoostelijk kwadrant ervan ligt.

Het oorspronkelijke straatdorp Kesselt, zoals voorgesteld op de Ferrariskaart, heeft in de eerste helft van de 19de eeuw (Atlas van de Buurtwegen, 1846) de vorm van een hoopdorp, dat deze vorm tot op heden vrij gaaf bewaarde. De steenweg Tongeren - Maaseik kende hier niet dezelfde bebouwing als in de hoofdgemeente.

  • MAENEN J., Hocht, Lanaken, 1978.
  • PAQUAY J., Oudheidkundige inventaris der kunstvoorwerpen in kerken en openbare gebouwen. Aflevering VIII. Kanton Bilzen, 1932, p.64-66.

Bron: SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    2e Carabinierslaan

  • Omvat
    Berenhofstraat

  • Omvat
    Bilzerbaan

  • Omvat
    Boerenhuis van 1834

  • Omvat
    Heserstraat

  • Omvat
    Holtstraat

  • Omvat
    Kapel Slag van Lafelt

  • Omvat
    Kesselt

  • Omvat
    Kiezelweg

  • Omvat
    Kleine hoeve met losstaande bestanddelen

  • Omvat
    Lindestraat

  • Omvat
    Middenpaleolithische site Veldwezelt-Hezerwater en talud

  • Is deel van
    Lanaken


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Veldwezelt [online], https://id.erfgoed.net/themas/13470 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.