Voormalig vissersdorp, tot op heden landelijke gemeente in Klein-Brabant, gelegen in een Scheldemeander en van noord naar zuid doorsneden door de Weertstraat. Sedert 1 januari 1977 deelgemeente van Bornem. Ten noorden en ten oosten grenzend aan Bornem, ten zuidoosten aan Sint-Amands en ten zuidwesten en westen aan de Schelde. Oppervlakte: 218 hectare 93 are. Inwoners: 1.915 (1/1/1994).

Als afhankelijkheid van Baasrode, behoorde Mariekerke van in de vroege middeleeuwen tot een Karolingisch koninklijk domein, het zogenaamde "Baasrode-domein", dat al in 821 deel uitmaakte van het uitgestrekte Scheldedomein van de abdij van Lobbes. Waarschijnlijk vanaf de 12de eeuw (volgens Verbesselt reeds vanaf de 11de eeuw) ressorterend onder het Land van Bornem. Vanaf 1228 Vrijheid met hoge, middelbare en lage rechtsmacht. Het was hoofdzakelijk een vissersdorp met beperkte landbouw: reeds in de 13de eeuw is er sprake van twee aanlegplaatsen, vermoedelijk de aanleiding tot de vroege "vrijheidskeure". Toen Bornem in 1658 tot graafschap werd verheven, was de heerlijkheid Mariekerke daarin begrepen. Na diverse eigenaars te hebben gekend, kwam het tenslotte bij erfenis aan het geslacht Marnix.

Qua bodemgesteldheid vinden we langsheen de Schelde een schorrenstrook, ten westen van de Weertstraat, die de gemeente halveert, een kouter- en broekgebied en ten oosten heidegrond, ontgonnen vanaf de 11de en 12de eeuw. De oudste dorpskern bevindt zich in het westelijke deel, niet rondom de kerk, maar aan de overgang of brug over de Jansbeek, zoals duidelijk te zien is op de kadasterkaart van Popp van 1860. In de onmiddellijke omgeving vormt de Schelde immers een grote inham, eertijds zogenaamd de "Leg", één van de aanlegplaatsen.

Huidige dorpskern in het zuidwesten met neogotische parochiekerk, excentrisch en "idyllisch" gelegen op de Scheldeberm. Een gedeelte der hoofdstraten, met name Droogveldstraat en Jan Hammeneckerstraat, verloopt parallel met de Schelde. Typerende, heterogene doch vrij kleinschalige bebouwing uit de 19de, 20ste eeuw: het volume van de voormalige kleine vissershuisjes bleef her en der bewaard, meestal sterk aangepast of vernieuwd, onder meer aan de Droogveldstraat. Deze straat en haar omgeving werden erkend als herwaarderingsgebied op 2/5/1984. De sociale woonwijk van 30 woningen aan de J. Van Meerbeecklaan naar ontwerp van de Bornemse architect D. Beckers van 1962, werd opgericht in opdracht van de eerste Klein-Brabantse bouwmaatschappij voor volkswoningen "Zonnige Woningen"; in aansluiting met deze eerste woningengroep volgde in 1968 een tweede van 26 woningen aan de K. Van Doorslaerlaan en de P. De Strooperstraat naar ontwerp van Ch. Spiessens; een recente woonwijk situeert zich rondom het Legplein. Het oostelijk deel van de gemeente behield zijn landelijk karakter en is bijgevolg minder bebouwd; in de noordoostelijke hoek stortte op 17/9/1944 een vliegtuig neer met zes Amerikanen en één Engelsman; naar aanleiding van de vijftigste verjaardag werd een gedenkteken aangebracht.