Geografisch thema

Leugenberg

ID
13672
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13672

Beschrijving

Oudste vermelding in 1366 als "Logenbergh" en in 1604 als "Leugenbergh"; 'berg' wijst op een stijging van de bodem in het randgebied tussen Polders en Kempen; de betekenis van het eerste lid (logen, leugen) is onzeker, maar kan verband houden met het middelnederlandse loog, looge, luech, wat woonplaats wil zeggen.

Wijk gelegen in het noordwesten van Ekeren, sedert 1959 met eigen parochie Sint-Vincentius à Paulo; grenzend aan de gemeente Hoevenen in het noorden, het Havengebied van Antwerpen in het westen, de ringspoorweg in het zuiden en aan Kapellen in het oosten. Oorspronkelijk strekte de wijk zich uit tot de Kapelsesteenweg, doch het oostelijk deel (tussen Puihoek en Kapelsesteenweg) werd vanaf 1/1/1983 bij Kapellen gevoegd. Overblijfsel van een poldergebied, bevloeid door Schijn en Pluimbeek.

Bebouwing bestaande uit alleenstaande of gegroepeerde eengezinswoningen vanaf circa 1920, maar voornamelijk uit het derde kwart van de 20ste eeuw. Overblijvend landbouwgebied met grotendeels afgepaalde weiden, gelegen tussen de ringspoorweg (ten zuiden) en Klein Heiken (ten noorden), met enkele eenvoudige hoeven met losstaande bestanddelen, bestaande uit een woonstalhuis en afzonderlijke langsschuur, enkele met bakhuis, grotendeels uit de tweede helft van de 19de eeuw (zie straatinleiding Bredestraat). Onder meer hoeves te Bredestraat 3 en 57; op nummer 83 het 'Muysbroekhof'. Klein Heiken 81 met woonstalhuis (nok parallel aan de straat), uit de 19de eeuw met oudere kern en merkwaardige houten langsschuur met horizontale bebording onder schilddak (riet).

Het bouwblok tussen Leugenberg, Plasstraat, Bredestraat en Klein Heiken behoorde eertijds tot het gehucht Muisbroek. Dit gebied wordt in historische bronnen aangeduid als Muijsbroeckx pleijn, gemeijnte van Muijsbroeck of ook wel vroente van Muijsbroeck, alias de Breede Straete. Het betreft een overeenkomst, stammend uit de Middeleeuwen, tussen de plaatselijke heer en boeren, voor het gebruik van zogenaamde gemeynten of gemene gronden. De boeren kregen hierbij het recht om ‘woeste gronden’ te kopen en te bewerken tegen betaling van jaarlijkse cijns. De gemeynte werd beheerd door de zogenaamde aangelanden of omliggende eigenaars. De vroegste vermelding van het toponiem Bredestraat dateert van 1571. De vroente van Muisbroek is voor het eerst vermeld in 1572. Waarschijnlijk zijn de toponiemen Bredestraat en Muisbroeks Plein echter veel ouder dan de 16de eeuw. Uit rekeningen daterend uit het derde kwart van de 17de eeuw weten we dat de toenmalige bewoners van het huidige Bredestraat 3 en 57 gebruikers waren van de gemene gronden. In 1765 werden de gemene gronden openbaar verkocht en in acht percelen verdeeld. Vanaf 1837 verkavelden de toenmalige eigenaars van het Muisbroekhof (voormalig omwald hoevecomplex dat mogelijk opklimt tot de 15de eeuw en gelegen is aan Bredestraat 83) een gedeelte van de toen nog grotendeels maagdelijke gemene gronden. Een aantal nog bestaande oude panden in Weide bevat mogelijk nog een oude kern van deze vroegere bebouwing (Weide 13, 15, 17, 19, 45).

  • Kadaster Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, 1, 1903/40, 1923/129.
  • Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders, Atlas der Buurtwegen 1844.
  • D'HOOGE W. 2002: Het Muisbroeks Plein te Ekeren, Jaarboek Heemkring Ekeren, 127-136.
  • KEUKELINCK R. 2004: Langs Ekerse straten en pleinen. Toeristische informatie.
  • DE MEYER S. 1981: De aloude St.-Lambertuskerk, Ekeren, 14.
  • Mondelinge informatie Wim D’hooge (conservator Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders), 2011.

Auteurs: Cappuyns, Toon
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Leugenberg [online], https://id.erfgoed.net/themas/13672 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.