Hamal was een vrijheerlijkheid, mogelijk oorspronkelijk een deel van het primitieve keizerlijke domein van Herstal. Het was een leen van het aartsbisdom Keulen, behorend tot het rechtsgebied van het feodale hof van Heerlen. De eerste gekende heer van Hamal was Willem de Rijke (eind 12de eeuw).
De Sint-Barthelomeusparochie was een filiaal van de kerk van Rutten. De kerk werd in 1672 verwoest door de troepen van Lodewijk XIV. De kerk werd daarna nog hersteld, doch in 1743 was ze in een dergelijke bouwvallige staat dat ze moest gesloten worden. Ze werd afgebroken in 1773 en niet meer heropgebouwd. Tijdens de Franse bezetting wordt de parochie afgeschaft. De heerlijkheden Rutten en Hamal worden samengevoegd tot één gemeente.
Het gehucht omvat thans het kasteel met hoeve en een zevental huizen; dit schijnt gedurende eeuwen de omvang ervan geweest te zijn.
de HEMRICOURT de GRUNNE P., Histoire du château de Hamal, (Het Oude Land van Loon, 1958, p.131-160).
DRIESSEN F., Recherches historiques sur Tongres et ses environs, Tongeren, 1851, p.117.
PAQUAY J., La Seigneurie de Hamal, (Bulletin de la Société d'Art et d'Histoire du Diocèse de Liège, 23, 1931, p.31-52).
SEVERIJNS P., in 2000 jaar Tongeren. 15 voor Chr. tot 1985, Hasselt, 1988, p.215.
Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van VANTHILLO C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n1, Brussel - Turnhout. Auteurs: Schlusmans, Frieda Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
