Gemeente op het Haspengouws leemplateau, zacht golvend, met insnijding van Melsterbeek. In 1107 vermeld als Mile, 1139 Milen, 1161 Miles, 1529 Mielen Supra Aelst.
Eertijds Loonse gemeente, met schepenen benoemd door de Graaf van Loon, afhangend van de jurisdictie van Montenaken; in beroep bij de Schepenbank van Sint-Truiden (schepenen oorspronkelijk benoemd door de abt).
Op het kruispunt van de wegen Boekhout-Kerkom en Sint-Truiden-Borgworm (Veertstraat) Hof van Verte, een territoriaal hooggerechtshof voor de Loonse enclaves in Zuid-Limburg (Aalst, Borlo, Buvingen); verloor na de Loonse Successieoorlog haar bevoegdheid ten voordele van het Hof van Vliermaal, en afgeschaft in 1612. Laathof van de Duitse orde, de huidige zogenaamde Bronhoeve, afhangende van de Commanrie van Bernissem (Sint-Truiden).
Sint-Saturninus parochie, afhankelijk van de dekenij Sint-Truiden, aartsdekenij Haspengouw, bisdom Luik.
Thans langgestrekt valleidorp tussen de wegen Sint-Truiden - Borgworm ten westen, en Kerkom - Boekhout ten oosten, en van zuid naar noord doorsneden door de Melsterbeek. Centrale Sint-Saturninuskerk gelegen op een heuvel naast de pastorie, bij de centrale Kerkstraat (parallel met de Melsterbeek). Ten noorden bij de Melsterbeek, de zogenaamde Daalhoeve; ten noordoosten de Jorishoeve. Ten zuiden van de dorpskern, driehoekig plein met bron, ten noordwesten ervan, de zogenaamde Bronhoeve. Overige bakstenen vierkanthoeven in de dorpskern, van het eind van de 19de eeuw, of het begin van de 20ste eeuw.
Recente lintbebouwing aan de steenweg Sint-Truiden - Hannuit; recente verkavelingen ten zuidoosten van het dorp. Sinds 1970 opgenomen bij Borlo.
ROBIJNS F., Mielen-boven-Aalst, s.l., 1938.
SIMENON G., Notes pour servir à l'histoire des paroisses qui dependent de l'abbaye de Saint-Trond, Liège, 1908, pagina's 123-128.
Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n1 (A-Ha), Brussel - Gent. Auteurs: Schlusmans, Frieda Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Mielen-boven-Aalst [online], https://id.erfgoed.net/themas/13864 (geraadpleegd op ).