Geografisch thema

Vorsen

ID
13868
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13868

Beschrijving

Voormalige taalgrensgemeente, op het Haspengouws leemplateau, dalend van het zuidwesten naar het oosten bij de Langebeek. Vermeld in 1380 als Frésin, in 1433 als Vorsen, in 1445 als Verssen.

Verscheidene Romeinse tumuli aan de Nijvelse steenweg, een secundaire Romeinse heirbaan tussen Vorsen en Montenaken.

Oorspronkelijk onafhankelijk goed van de abdij van Susteren, mogelijk geschonken door Pepijn van Herstal in 714. Vormde eerst een enclave van Duras, later van Loon. Plaatselijke leenmannen van 1269 tot 1474, de familie van Vorsen, beheerders van de burcht met de kasteelhoeve; van 1474 tot 1588 rechtstreeks beheerd door de abdij van Susteren. De graven van Loon hadden het voogdijschap maar gaven het door tijdens het vierde kwart van de 13de eeuw aan de familie van Berlo, verwant met van Vorsen; door huwelijk ven 1380 tot 1649 bij de familie van Gavere; achtereenvolgens door schuldvordering in handen van de graaf van Arenberg, in 1649, en in 1678 in handen van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Hoei, voogden tot aan de Franse tijd. Na 1588 werden burcht en burchthoeve eigendom der voogden-leenmannen. De burcht bij de domaniale hoeve (sinds 1843 Jadoulwinning) was reeds verwoest voor 1469; de resterende ruïnes verdwenen in het midden van de 19de eeuw bij nivelleringswerken en het dempen der grachten.

Parochie van het bisdom Luik, aartsdekenij Haspengouw, dekenij Sint-Truiden tot 1686, daarna dekenij Borgworm; in 1123 begevings- en tiendrecht opgekocht door het Sint-Jankapittel van Luik; kwartkapel van Jeuk.

Gaaf bewaarde landbouwgemeente met kleine dorpskern, ten zuiden van de weg Kortijs - Rosoux - Crenwick. Rechthoekig stratenpatroon met binnen het carré, ten zuiden van de weg de pastorie en de Heilige Kruiskerk, op de plaats van de vroegere in 1850 afgebroken romaanse kerk, binnen een ommuurd kerkhof. In de noordoostelijke hoek, bij de kerk, de Jadoulhoeve, en op de zuidwestelijke hoek de vroegere banbrouwerij. Ten westen, gesloten bakstenen hoeve uit de 19de eeuw en rest van een hoeve in vakwerk. Buiten de dorpskern, in oostelijke richting, ten noorden van de weg Kortijs - Rosoux - Crenwick, leegstaande leerlooierij uit de tweede helft van de 19de eeuw. In 1970 gevoegd bij Montenaken.

  • JADOUL L., Aperçu historique sur Frésin, (Verzamelde Opstellen, XIII, Hasselt, 1937, pagina's 63-133).

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n1 (A-Ha), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Gemeentehuis van Vorsen

  • Omvat
    Herenboerenparkje

  • Omvat
    Herenboerenparkje

  • Omvat
    Herenboerenparkje

  • Omvat
    Herenwoning

  • Omvat
    Hoeve Jadoul

  • Omvat
    Paenhuys

  • Omvat
    Parochiekerk Heilig-Kruis

  • Omvat
    Pastorie van de Heilig Kruisparochie van 1845

  • Omvat
    Tanneries de Fresin, voormalige leerlooierij

  • Is deel van
    Montenaken


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vorsen [online], https://id.erfgoed.net/themas/13868 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.