Voor het eerst vermeld in 1099 als Salechem (Germaans Sali en Haima: een ruimte en woning; of woning van Salegast, een der vier opstellers der Salische wetgeving, eigenaar van Zelem).
Gelegen in de zuidelijke Kempen; heuvelachtig landschap, aansluitend bij Hageland; natte lemige zanden in de depressies, droge zandgronden elders.
Loonse heerlijkheid op de grens met Brabant. In 620 eigendom van Wibo, vader van Sint-Trudo. Burcht en kerk bevonden zich toen ten noorden van de Demer, bij de Ridderberg tegenover de Sint-Jansberg (resten van deze site onlangs ontdekt).
Door huwelijk in 1099 eigendom van de Heren van Diest; onder hen werd het zogenaamde kasteel van Loobosch in 1456 door Karel de Stoute verwoest. Tenslotte van 1499 tot 1795 in het bezit van het huis van Nassau.
Tijdens de 17de eeuw werd de eerste kerk aan de noordelijke oever van de Demer afgebroken en vervangen door de Apolloniakapel (in 1878 vervangen door de huidige kerk). Aldus verplaatste de dorpskern zich noordwaarts naar de Zwarte beek en vormt thans een straatdorp aan de weg Halen-Schaffen.
Buiten het oostelijk deel van het grondgebied, waar na de Tweede Wereldoorlog nieuwe woonwijken ontstonden (onder meer de Schans) behield Zelem zijn landelijk karakter met ten zuidwesten het vroegere kartuizerklooster op de Sint-Jansberg en enkele bakstenen hoeven met semi-gesloten en gesloten aanleg; ten noordoosten nog een aantal langgestrekte hoeven in versteend vakwerk.
RAYMAEKERS J., Geschiedkundig overzicht der gemeente Zeelhem, Mechelen-aan-de-Maas, 1889.
VRANCKEN J., Het oude Zelem (Overdruk uit Eigen Schoon en de Brabander, 1962-1963, D. 1 05-206).
Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n1 (A-Ha), Brussel - Gent. Auteurs: Schlusmans, Frieda Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
