Geografisch thema

Herk-de-Stad

ID
13883
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13883

Beschrijving

Voor het eerst vermeld in 1107 als Harke (van het Germaanse "harc", woud, of het Keltische "arica", kleine rivier), later, tot aan de Franse tijd, Wuest-Herk (West-Herk). Gemeente in Vochtig-Haspengouw, gelegen aan de Herk en de Demer, en met dalend reliëf naar de noord-depressie der Demervallei.

Ontstaan aan de handelsweg Brabant-Rijnland, bij de grens van het graafschap Loon met het hertogdom Brabant. Speelde door zijn ligging reeds een belangrijke rol tijdens de 13de eeuw; in 1417 toekenning van het Luiks recht voor de binnenkuip, het Loons recht bleef gelden voor de gehuchten Donk, Schakkebroek, Diepenpoel, Oppum en Wijer (gedeeltelijk). De Onze-Lieve-Vrouwekerk stond ter begeving van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Maastricht en was moederkerk van Schulen en Wijer.

Reeds in 1389 vermelding van de stadsomwalling waarvan het eivormig patroon volledig bewaard bleef in de nieuwe lanen, die vanaf de eerste helft van de 20ste eeuw de omwalling met haar grachten vervingen: ten noordwesten de Gulden Sporenlaan, ten zuidwesten de Dr. Van Weddingenlaan, ten zuidoosten de Veearts Strauwenlaan, en zeer recent, vanaf 1978, ten noordoosten de Vezerlaan, geheten naar de nog bestaande stadsgracht aldaar; tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw werd het overige gedeelte der Vezer reeds gedicht. Op de omwalling lagen drie poorten, die pas eind 19de eeuw gesloopt werden: de Halense poort ten westen, de Hasseltse poort ten noordoosten en de Oppemse poort of Sint-Truiderpoort ten zuidoosten; van de Hasseltse poort bleven de fundamenten van de linker toren bewaard ter hoogte van de inrijpoort der hoeve, Hasseltsestraat nummer 35.

De binnenstad werd herhaaldelijk door zware branden geteisterd in 1669, 1679 en tenslotte in 1781, vandaar het huidige uitzicht, voornamelijk gedomineerd door neoclassicistische woningen uit de 19de eeuw (mogelijk met oudere kern); een uitzondering vormde het voormalige laathof van de graven van Loon, vlak na de Tweede Wereldoorlog afgebroken. Buiten de Sint-Maartensstraat (Nieuwstraat) bleef het vroegere stratenpatroon in de kleine binnenstad ongewijzigd; de Zoutbrugstraat was vóór de aanleg van de Sint-Truidersteenweg in 1845 door een smal houten bruggetje over de Vezer met de zuidelijke gehuchten verbonden, en werd daarna de belangrijkste zuidelijke invalsweg in plaats van de Ridderstraat, de vroegere invalsweg vanuit Sint-Truiden.

De gehuchten vertonen het patroon van straatdorp. Ondanks de toenemende bebouwing nog talrijke, gaaf bewaarde hoeven in vakwerk, met plattegrond gaande van langgestrekt tot gesloten.

Oppervlakte: 2.595 hectare. Aantal inwoners (1976): 6.108.

  • ENCKELS R., Beknopte geschiedens van Herk-de-Stad, Herk-de-Stad,
  • ULENS R., De steden Herk en Halen in het verleden (Jaarboek van het Limburgsch geschied- en oudheidkundig gezelschap, 47, 1933, pagina 173-185).
  • VAN DER STRAETEN, Notes sur Herck-la-Ville (Leodium, II, 1912).

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n2 (He-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenhuis

  • Omvat
    Diestsestraat

  • Omvat
    Domein De Pierpont

  • Omvat
    Donk

  • Omvat
    Erf en moestuin van een 19de-eeuwse hoeve

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Gesloten vakwerkhoeve

  • Omvat
    Haammakerswoning en hoevegebouwen circa 1870

  • Omvat
    Hasseltsestraat

  • Omvat
    Historische stadskern van Herk-de-Stad

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve Amandinahuis

  • Omvat
    Hoeve De Brand

  • Omvat
    Hoeve Dormaelswinning

  • Omvat
    Hoeve Halt van Wijer

  • Omvat
    Hoeve losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve losstaande bestanddelen

  • Omvat
    Hoogstamboomgaard met veekeringshaag

  • Omvat
    Kasteel de Pierpont

  • Omvat
    Kasteel van Halbeek

  • Omvat
    L-Vormig hoevetje

  • Omvat
    Landarbeiderswoning

  • Omvat
    Langgestrekt hoevetje

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve 1918

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve ca. 1900

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve circa 1900

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve van circa 1900

  • Omvat
    Langgestrekte vakwerkhoeve

  • Omvat
    Langgestrekte vakwerkhoeve

  • Omvat
    Langgestrekte vakwerkhoeve met waterput

  • Omvat
    Markt

  • Omvat
    Moestuin

  • Omvat
    Monninxhof

  • Omvat
    Parkje van het kasteel van Halbeek

  • Omvat
    Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen

  • Omvat
    Resterende elementen van oude tuinen

  • Omvat
    Ridderstraat

  • Omvat
    Semi-gesloten hoeve

  • Omvat
    Semi-gesloten hoeve Karspoorwinning

  • Omvat
    Semi-gesloten hoeve van circa 1900

  • Omvat
    Tuin en erf van de hoeve Amandinahuis

  • Omvat
    Twee treurbeuken op begraafplaats

  • Omvat
    Vakwerkhoeve

  • Omvat
    Vakwerkhoeve

  • Omvat
    Vakwerkhoeve

  • Omvat
    Vakwerkhoeve

  • Omvat
    Vakwerkhoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Vakwerkhoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Vakwerkhoeve met waterput

  • Omvat
    Vakwerkhuis

  • Omvat
    Vakwerkwoning

  • Omvat
    Verplaatste monding van de Herk

  • Omvat
    Vierkantshoeve met vakwerkschuur

  • Is deel van
    Herk-de-Stad


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herk-de-Stad [online], https://id.erfgoed.net/themas/13883 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.