Gemeente op de rand van Droog Haspengouw, gelegen in de vallei van de Melsterbeek; in de ondergrond kleizandsteen "pierre de Lincent", Tongriaans van oorsprong.

Voor het eerst vermeld in 1114 als Brustemia (Germaans "brust", kleine verhevenheid, en "haima", woning), een Loons allodium, dat als oorpost tegen Sint-Truiden door de Loonse graven circa 1160 reeds van een versterking werd voorzien, in 1170 uitgebouwd tot een torenburcht met een omwalling, waarbinnen ook de kerk en het kerkhof waren opgenomen. In 1175 werd deze versterking begiftigd met de Luikse vrijheden.

Parochie onder het bisdom Luik, aartsdiaconie Haspengouw en dekenij Sint-Truiden; begevingsrecht oorspronkelijk bij de wereldlijke heren tot in 1203 het patronaat door Diederik van Altena aan de abdij van Averbode geschonken werd, met een deel der tienden voor de abdij van Sint-Truiden.

Onder het graafschap Loon ontwikkelde Brustem zich tot een klein stadje met belangrijke lakennijverheid, verdeeld over drie gilden. In 1336 wordt de heerlijkheid gesplitst, voor de helft Loons, de andere helft met de burcht komt in het bezit van de graaf van Gullik. Tijdens de 17de en de 18de eeuw opnieuw verenigd. In de 17de eeuw maakt het deel uit van de baronnie Voort, het latere graafschap Rijkel.

Als versterkte voorpost van het graafschap Loon raakte Brustem betrokken bij de conflicten van Loon en Luik: in 1178, inname van de burcht door Sint-Truiden; in 1346 wordt de gemeente verwoest door de inwoners van Sint-Truiden in hun strijd tegen Engelbert van der Marck; in 1467, slag van Brustem, waarbij de Luikse alliantie (Luik, Sint-Truiden, Tongeren, Loon en Hasselt) door Karel de Stoute verslagen wordt; in 1489 wordt de versterking, bezet door de aanhangers van de familie van der Marck, ingenomen en geslecht door de hertog van Saksen, bondgenoot van Jan van Hoorn.

De huidige gemeente vertoont een cirkelvormig patroon, en is opgesplitst in het "Overste Dorp" bij de burcht, en het "onderste Dorp" bij de Sint-Eucheriuskapel. Ten noorden van de dorpskom loopt de oude heirbaan Keulen-Bavai, waaraan een Romeinse tumulus ligt, en de Tongersesteenweg, de verbinding Sint-Truiden-Maastricht, verhard in 1817; ten zuiden de Luikersteenweg, aangelegd in 1717.

De bebouwing bestaat voornamelijk uit hoeven, gelegen aan de verschillende straten, met toenemende nieuwe bouw; recente lintbebouwing aan de grote verkeerswegen (Tongersesteenweg, Luikersteenweg, Vliegveldlaan), en de gehuchten Brugske en Nerum.

Geschikte gronden voor fruitteelt; intensieve waterkersteelt bij de talrijke bronnen.

Oppervlakte: 1.945 hectare. Aantal inwoners (1976): 3.905.