Gemeente in de uiterste noordoosthoek van de provincie, van 2560 hectare en 1110 inwoners (1976), bestaande uit een kleine dorpskom en een uitgestrekt grondgebied met verspreide hoeven. Dankt zijn ontstaan aan de indijkingen der Schelde, in 1260 begonnen. In de volgende eeuwen braken de dijken echter meermaals door. Het dorp is een zeldzaam voorbeeld van urbanisatie: in 1614 werd heel de geometrische aanleg op kaart vastgelegd en sindsdien is er niets meer aan gewijzigd. Drie straten lopen evenwijdig met de zeedijk en vier straten staan hier haaks op. Systematisch werden de gronden binnen de aldus ontstane kwadraten bebouwd, zodat thans van op de straat geen enkele tuin te zien is. Deze bereikt men echter langs steegjes en gangetjes die veelvuldig tussen de huizen zijn aangebracht en die in vroeger jaren door middel van een poortje voor de nacht afgegrendeld werden. Verschillende straten hebben een perspectivisch eindpunt dat de voormalige straatnaam bepaalde: pastorie, kerk, school. Ook worden sommige straatbeelden gedomineerd door het groot volume van schuren die duiden op een agrarische activiteit ook binnen het dorp. Het gemeenteplein vormt de enige open ruimte van het dorp. In 1845 werd het met bomen beplant, met een haag omzoomd en tot openbare bleekhof bestemd. Thans beboomd en beplant tuintje, dat gebruikt wordt als dorpspark en speelpleintje. Middenin: Kapel van Onze-Lieve-Vrouw der Polders.
Aan de Schelde gelegen bezit Doel een kleine haven, thans voornamelijk nog als jachthaven gebruikt. Niet zonder belang is het feit dat de naar Antwerpen komende schepen, na hun zeereis hier een quarantaine van drie dagen moesten doormaken. Het restaurant op de dijk is het gebouw waar de bemanning medisch onderzocht werd.
Het voortbestaan van deze poldergemeente wordt zeer sterk bedreigd door totale onteigening in het kader van de industrialisering van de Linker-Oever, met als gevolg opspuiting van de meest vruchtbare landbouwgronden van ons land en het verdwijnen van elk historisch herkenningspunt. Een zware verstoring van de horizont vormt heden reeds de kerncentrale, vlak naast de dorpskom.
Bron: DEMEY A. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Sint-Niklaas, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 7n1 (B-L), Brussel - Gent.
Auteurs: Demey, Anthony
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)