Meest noordelijk gelegen deelgemeente van Gent aan het Kanaal Gent-Terneuzen. Voor de fusie met Gent in 1965, 1179 hectare groot met 1822 inwoners. Reeds in 1927 gedeeltelijk bij Gent ingelijfd voor de uitbreiding van de havenzone. In 1965 deels opgenomen bij Gent en deels bij Zelzate. Grenst ten noorden aan Zelzate, ten oosten aan Wachtebeke, ten zuiden aan Mendonk, ten westen aan Evergem en het voormalige Kluizen.

Archeologische vondsten gaan terug tot het steentijdperk en de Romeinse periode. Benaming "Winckle" (= hoek van de "Riemse heide") voor het eerst vermeld in 1150. Parochie ontstaan na de heideontginningen van 12de en 13de eeuw. De parochie behoorde tot het bisdom Utrecht en na de oprichting van de nieuwe bisdommen in 1559 tot het bisdom Gent. Tijdens het Ancien Regime maakte Sint-Kruis-Winkel rechterlijk en bestuurlijk deel uit van het Ambacht van Assenede. Van de verschillende heerlijkheden was deze van de Buize de voornaamste.

Verscheidene waterlopen doorkruisen de gemeente, de belangrijkste zijn de Moervaart en het Kanaal Gent-Terneuzen.

Het bebouwingsbeeld kent weinig architectuur-historische merkwaardigheden. Het kasteel van della Faille werd reeds begin 19de eeuw gesloopt. Voorts werden enkele kleine hoeven gerepertorieerd. Verscheidene ervan zijn echter met sloping bedreigd door de uitbreidende industriezone, die reeds het landelijk karakter van de gemeente in sterke mate aantastte. Een opvallend aantal kleine wegkapelletjes (bijvoorbeeld in Bokstraat, Kapelledreef en Schuitstraat) getuigen nog van de rurale sfeer van weleer, weliswaar verwaarloosd en leeggehaald.

Het staalbedrijf Sidmar (John Kennedylaan nummer 51), opgericht in 1960 in de oude wijk Rostijne ten noorden van Sint-Kruis-Winkel en deel uitmakend van de Riemse heide, behoudt nog deels de vroeger befaamde dennenbossen en enkele straten (Nonnenstraat, Burrelstraat en Zandstraat), met een dreef het tracé volgend van de oude heirbaan Antwerpen-Brugge, aangelegd tegen een natuurlijke duinenrug. Na de 16de eeuw geraakte de heirweg buiten gebruik. Op een driesje ontstond midden 19de eeuw een tot nu deels bewaard gebleven kleine concentratie van woningen, thans volledig van de buitenwereld afgesloten door het bedrijf Sidmar. Het boswachtershuisje (Winkel-Rostijn nummer 17) daterend van 1924 wordt nog bewoond.