Etymologisch is de naam terug te voeren tot de Germaanse namen met -ingen-suffix. Oudste vermelding als Rocheleuenges (circa1030). Het suffix -Loon werd toegevoegd om onderscheid te maken met Rukkelingen-op-de-Jeker, het huidige Roclenge-sur-Geer. Taalgrensgemeente in Droog-Haspengouw.

Golvend landschap (105-130 meter). De gemeente ontstond in een laagte, bij de samenvloeïng van twee beken, ontspringend uit drie bronnen op de zuidoostelijke en zuidwestelijke grens van het grondgebied (Hornebos), die de Kleine Herk vormen, die hogerop in haar loop de Herk wordt. Buiten deze vochtige valleien verheft het landschap zich en vertoont het typische Haspengouwse open field-uitzicht.

De prehistorische vindplaats op Aerklave Benekens bevestigt de bewoning in deze periode.

Rukkelingen behoorde waarschijnlijk tot het persoonlijke domein van de graven van Loon, dat in 1366 overgaat naar de Bisschoppelijke Tafel van Luik. In 1619 worden Mechelen en Rukkelingen door de prinsbisschop in pand gegeven aan Michel de Borchgrave, die reeds in het bezit was van Bovelingen; de familie de Borchgrave blijft gedurende heel het ancien régime heer van Rukkelingen.

Op het grondgebied bevond zich een allodiaal goed, eigendom van de abdij van Averbode, dat deze in 1166 van de Sint-Remaclusabdij van Stavelot ontving. In 1213 verwerft de abdij ook alle goederen van Arnold, ridder van Rukkelingen, die deze in leen hield onder meer van het Sint-Paulskapittel van Luik en het Sint-Odulphuskapittel van Borgloon. Vanaf toen was de abdij van Averbode de voornaamste grondbezitter van Rukkelingen, waar het een laathof hield. Er was één schepenbank voor de gemeenten Rukkelingen, Mechelen, Bovelingen en Pepingen, die in beroep ging bij het Oppergerecht van Vliermaal. De gemeente werd bestuurd door een jaarlijks verkozen burgemeester.

De Sint-Quirinuskerk van Rukkelingen was oorspronkelijk een filiaalkerk, met dooprecht, van Mechelen-Bovelingen.

Rukkelingen wordt in 1213 een afzonderlijke parochie. Het patronaatsrecht is aanvankelijk in handen van de parochianen en de pastoor van de moederkerk, en wordt later door prinsbisschop Jean d'Eppes geschonken aan het klooster van de Ecoliers te Luik; in 1236 wordt het verworven door de abdij van Averbode. In 1498 worden de parochies van Batsheers en Rukkelingen samengevoegd; één pastoor, die meestal in Batsheers verbleef, bediende beide kerken. De tienden bleven één deel uitmaken van de tienden van de parochie van Mechelen-Bovelingen, die in handen waren van het kapittel van Borgloon; een gedeelte ervan was in het bezit van het kapittel van Tongeren.

Rukkelingen was steeds een landbouwdorp, zonder enige industrie. Het gebrek aan plaatselijke tewerkstelling verklaart het sinds het begin van de eeuw licht dalende bevolkingscijfer. Meer dan twee derden van de actieve bevolking is forens.

De bebouwing concentreert zich in het lage, noordelijke gedeelte van het grondgebied, tussen de beken die bij hun samenvloeïng de Herk vormen. Het nederzettingspatroon is dat van een hoopdorp, met als kern de Bovelingenstraat. De straatbeelden worden gedomineerd door een aantal grote vierkanthoeven.

Oppervlakte: 388 hectare. Aantal inwoners: 452 (1970).