Landelijke, vrij vlakke gemeente ten noorden van de Grote Nete. Oppervlakte: 786 hectare. Inwoners op 1/1/2000: 5.136.

Een der oudste Kempense nederzettingen, voor het eerst vermeld in 810 als Hulsholt, vermoedelijk in de betekenis van een plaats waar veel hulst te vinden was.

In de prehistorie bestond Hulshout enkel uit moeras, waardoor in de 16de eeuw turfontginningen mogelijk werden. In de middeleeuwen behoorde het tot de meierij Geel in het markgraafschap Antwerpen. Samen met een aantal gemeenten in de omgeving, onder meer Westerlo, was Hulshout eigendom van graaf Ansfried, bisschop van Utrecht, die het geheel in de periode 995-1010 schonk aan het kapittel van de domkerk van Utrecht; aanvankelijk bestuurde Utrecht zelf deze goederen, maar in de loop van de 12de eeuw (afhankelijk van de bron worden diverse jaartallen aangehaald) gaf het de bezittingen in de Zuiderkempen in erfpacht aan het geslacht van Wesemael. In 1294 schonk deze familie het patronaatsrecht en een deel van de tienden van Hulshout aan de abdij van Tongerlo; de overige tienden bleven deels eigendom van de familie, deels van de abdij van Averbode. Begin 15de eeuw, mogelijk 1429 gaf het kapittel, in conflict met Jan II van Wesemael, de bezittingen in erfpacht aan Rijkaard II de Merode, maar pas in 1482 werden de Merodes, door een uitspraak van de Souvereine Raad van Brabant, de onbetwiste eigenaars van het gebied. Zij bouwden een degelijke bestuursvorm uit en waren bekommerd om het welzijn van hun onderdanen. Zo is er reeds in 1496 sprake van een schepenbank in Hulshout. Door koop werd Matthieu van der Poorten in 1564 heer van Hulshout; in 1617-1620 slagen de Merodes er in de volle eigendom van hun bezittingen af te kopen van het Utrechtse kapittel, zodat Hulshout opnieuw met de omliggende dorpen wordt verenigd. Vanaf 1626 tot het einde van het ancien régime maakte het deel uit van het markizaat Westerlo. Zelfstandige gemeente vanaf 1801. Het gehucht Bruggeneinde werd in 1819 ingelijfd bij Heist-op-den-Berg.

Op kerkelijk gebied behoorde de parochie van Hulshout vanaf haar ontstaan tot het uitgestrekte bisdom Kamerijk en ressorteerde onder het aartsdiaconaat Antwerpen. In 1559 kwam Hulshout als afhankelijkheid van de dekenij Herentals bij het bisdom Antwerpen; in 1802 dekenij Geel, aartsbisdom Mechelen; vanaf 1873 dekenij Westerlo, die sedert 1962 opnieuw deel uitmaakt van het bisdom Antwerpen.

Economisch gezien kreeg Hulshout vooral vanaf de 16de eeuw bekendheid door turfontginningen; in 1615 werd, vermoedelijk door toedoen van Filips de Merode, een turfvaart gegraven, een waterweg als verbinding tussen de turfvelden in de heide en de Nete, die zorgde voor het verdere transport. De turfvelden waren gelegen in de Goren in het noordoosten van de gemeente, op het gehucht Eindeken, thans industriegebied. Ten zuiden van de steenweg naar het Eindeken resten nog sporen van dit kanaal in de vorm van diepe grachten, begroeid met bomen en kreupelhout. Ten noorden refereert enkel de benaming "Vaartstraat" aan dit voormalige waterbouwkundig werk. Naast de transportfunctie kon men bovendien het overtollige water uit de moerassige Goren laten afvloeien naar de Nete.

In het laatste kwart van de 19de eeuw drong de diamantnijverheid vanuit Antwerpen geleidelijk door in de Kempen; ook in Hulshout veroverde deze typische huisnijverheid een belangrijke plaats: na de Tweede Wereldoorlog was meer dan de helft van de actieve bevolking tewerkgesteld in de diamantsector; talrijke huizen werden uitgerust met een slijperij, constructies met veel glas die men fabriekjes noemde; in 1966 waren er nog circa 55 slijperijen in Hulshout. De ineenstorting van de diamantnijverheid had dan ook een enorme werkloosheid als gevolg.

Vanaf de jaren 1960 kende de gemeente een belangrijke bevolkingstoename door de oprichting van een industriegebied in de Goren in het noordoosten van de gemeente, waar de kippenslachterij Aves als eerste bedrijf werd opgericht in 1960; stelselmatig werden nieuwe bedrijven opgericht met een gunstige weerslag op de tewerkstelling als gevolg. Parallel hiermee verliep de oprichting van nieuwe woonwijken: op 30 november 1963 startte de Geelse Bouwmaatschappij met de bouw van een eerste woonwijk, bestaande uit eengezinswoningen naar ontwerp van architect M. Vangenechten, ten zuidwesten van het centrum (zie gedenksteen Netelaan nummer 1). Deze wijk werd naderhand in diverse fases verder uitgebreid met eengezins- en bejaardenwoningen. Daarnaast bouwde de Nationale Landmaatschappij talrijke huizen die afwijken van de eenvormige "wijkhuizen", door rekening te houden met "de smaak en opvatting van de latere bewoners".

Heden is het straatdorp Hulshout met de Grote Baan als hoofdas, een vrij intens bebouwde woongemeente met talrijke recente eengezinswoningen in open bebouwing en her en der nog een aangepaste langgestrekte hoeve, uit het vierde kwart van de 19de eeuw en de 20ste eeuw. In functie van de werkgelegenheid, verschaft door de inplanting van het industriepark in het noordoosten, werden vele nieuwe verkavelingen gerealiseerd in het vierde kwart van de 20ste eeuw. In het zuiden waar Hulshout begrensd wordt door de Grote Nete vinden we nog beperkte groengebieden.