Geografisch thema

Mullem

ID
14115
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14115

Beschrijving

Klein schilderachtig landbouw- en woondorp met een oppervlakte van 315 hectare en met 560 inwoners (1.1.1996) is gelegen in zandlemig-Vlaanderen, aan de expresweg Gent-Oudenaarde. Ten noorden grenzend aan Huise (Zingem), ten oosten aan Heurne, ten zuidwesten aan Eine en ten noordwesten aan Wannegem-Lede (Kruishoutem). Sedert 1977 bij Oudenaarde gevoegd.

Mullem is een valleidorp met de vroeg-middeleeuwse bewoningssite, overeenstemmend met de huidige dorpskern, aan de Molenbeek. Daarbij sluiten koutergronden aan, de zogenaamde Drieputkouter en de zogenaamde Vijverkouter, die overvloeien in het Heurnese koutercomplex. Ten zuiden van het dorp liggen iets meer drassige gronden.

De naam Mullem gaat terug op het Germaanse "muldo" en "haima" (mulle aarde, woning), wat hetzij "woning in de weke gronden", hetzij "gehucht met de molen" zou betekenen en misschien verwijst naar de voormalige feodale omwalde motte net buiten het oudere dorp, de zogenaamde "daer tstenen huys op staet"; het "kasteeltje" of naar de vroegere watermolen. De parochie te Mullem zou in de Karolingische periode kunnen ontstaan zijn. De situatie van het dorp, oude wegen en enkele archeologische vondsten die teruggaan tot de midden-steentijd laten evenwel een veel oudere bewoning veronderstellen. Het oorspronkelijke dorp bevond zich op de zuidwestelijke helling van de vallei, tegen de kam van de Ast aan. Plaatsgebrek kan verklaren waarom de Sint-Hilariuskerk van Mullem zich in een vallei bevindt. Nog in de 19de eeuw stonden er ten noorden en ten oosten van het kasteel meer huizen dan in het dorp zelf. Van wat op een gravure van de dorpskom van Mullem, van A. Sanderus van 1644 in "Flandria Illustrata" te zien is zijn nu nog steeds verschillende sporen aanwezig.

Mullem, één der 33 dorpen van de kasselrij Oudenaarde, was geen leengoed maar een allodium, een vrij eigengoed. Dat betekent dat de heren hun goed van niemand in leen gekregen hadden, maar er steeds volledig bezitter van waren en er alle vormen van justitie en bestuur konden uitoefenen, een vrij zeldzaam kenmerk. Het naburige Huise was voor 877 afhankelijk van de parochie Mullem. Deze heerlijkheid is steeds in handen gebleven van de nakomelingen der eerste heren; de heren "van Mullem", die de naam van dit land hebben gedragen. De heren van Mullem bezaten hoge, middelbare en lage justitie. De eerste heer van Mullem was hoogbaljuw van Oudenaarde. De vrije heerlijkheid Mullem, ging in 1326 over naar de familie Cabilau, waarvan meerdere burgemeester werden van het naburige Oudenaarde, waar ze residentie hadden. In 1617 kwam het goed door vererving naar hun opvolgers, de le Poyvre's die een hoofdrol speelden in de stad Oudenaarde als burgemeesters en burggraven. Langs een zijlijn van dit geslacht belandde Mullem in 1816 bij de baronnen de Nève de Roden, in 1847 bij de familie Wargny en via de familie van Oost naar de baron de Gerlache de Gomery; deze was van 1952 tot 1970 burgemeester en werd opgevolgd door Mevr. de Gerlache de Gomery, van 1970 tot 1977.

De Sint-Hilariuskerk met kern uit de 12de eeuw is goed bewaard gebleven. De Slag van Oudenaarde werd ook te Mullem uitgevochten. Ter nagedachtenis werden een aantal kleine kapelletjes opgetrokken, waarvan nog één in Doorn en één langs de rijksweg Oudenaarde-Gent, zogenaamd "Doodeman kapel".

Naast landbouw kende in de 17de-18de eeuw de lijnwaadindustrie een enorme bloei, mede dankzij de aanleg van de nieuwe weg Gent-Oudenaarde (1771), die de marktproductie bevorderde. Sinds de omschakelingen en schaalvergroting in de landbouw vanaf eind 19de eeuw, is de bevolking gaan teruglopen en het aandeel in de pendelarbeid toegenomen.

Aan de rijksweg 56 Oudenaarde-Gent (N60), nabij de grens met Huise is de zogenaamde "Bekemolen" gelegen, een stenen windmolen en watermolen met spaarvijver aan de Molenbeek.

  • BERINGS G. 1989: Landschap, geschiedenis en archeologie in het Oudenaardse, Oudenaarde, 79.
  • DECAVEL L., LAMIROY M., VANMELKEBEKE J. & VERMEULEN C. 1983: Mullem, Ons uniek dorp aan het einde van de wereld, Oudenaarde.
  • DEVOS P. 1994: De heerlijkheid Mullem, Monumenten en Landschappen in Oudenaarde, VI, Oudenaarde, 89.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K., TACK A. & VERBEECK M. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Stad Oudenaarde met fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Tack, Anja
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Afspanning en hofstede 't Moriaanshoofd

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Doorn (Mullem)

  • Omvat
    Dorpskom Mullem

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve 't Bekehof

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Kapel van de Vrede

  • Omvat
    Mullemstraat

  • Omvat
    Schelde-Leie interfluvium

  • Omvat
    Semigesloten hoeve

  • Omvat
    Semigesloten hoeve

  • Omvat
    Site Bekemolen

  • Is deel van
    Oudenaarde

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Mullem [online], https://id.erfgoed.net/themas/14115 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.