Geografisch thema

Zillebeke

ID
14142
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14142

Beschrijving

Gemeente in Zandlemig-Vlaanderen en de Westhoek, aan het droge kanaal Ieper-Komen, de rijksweg Ieper-Menen en de spoorweg Poperinge-Ieper-Kortrijk, 3.466 hectare (1974), 3.794 inwoners (12/1986). Voormezele en Hollebeke gevoegd bij Zillebeke in 1970. Sinds 1977 deel uitmakend van Ieper. Sterk golvend reliëf met overwegend matig droge tot matig natte licht zandleem tot zandleembodems. De oppervlakte is nog voor + 1/10 bebost: Molenbos; Vierlingen; Drie Blotenbos; domein Gotschalk - met vrij vogelreservaat onder toezicht van de Belgische Natuur- en Vogelreservaten -; domein Hermitage met park, Driehoekige vijver van Zillebeke (25 hectare), met pompen zuiveringsstation voor de watervoorzieningen van Ieper. De Bellewaerdevijver, gelegen nabij het 't Hooge, was in de 16de eeuw eigendom van de stad Ieper en voorzag een gedeelte van de stadsbevolking van drinkwater; onder impuls van Vauban werd de vijver vergroot en uitgeslijkt; het water werd aangewend voor de inundaties van de Paddevijver ten noorden van de stad Ieper, via de Bellewaerdebeek.

Voornamelijk landbouwgemeente. Toenemend dagtoerisme, met Zillebeekvijver, het provinciaal domein "de Palingbeek" en het pretpark "Bellewaerde" als belangrijkste aantrekkingspolen. Tot 1940 stond op de wijk Verbrande Molen een molen; voor de Eerste Wereldoorlog was er langs de Maaldestedestraat een buizen- en pannenbakkerij zie Brits militair kerkhof Tuileries Britisch Cemetery.

De oudste vermelding luidt "Selebecka", van de beeknaam Salia. Johannes van Waasten, bisschop van Terwaan, gaf in 1102 het patronaat van de kerk aan het klooster van Voormezele. De heerlijkheid Zillebeke hing af van het hof van Ieper. De cisterciënzerabdij gesticht te Esen in 1237, werd in 1270 overgebracht naar het hof Hemelsdale te Zillebeke, en vestigde zich 25 jaar later te Werken. Op het grondgebied van de gemeente lag ook de heerlijkheid Bellewaerde of Beaureward; het gebied strekte zich voornamelijk uit langs de huidige Meenseweg, het verblijf was gelegen aan de huidige Oude Kortrijkstraat.

Op het grondgebied Zillebeke liggen verscheidene kastelen; het kasteel 't Hoge, gelegen Meenseweg nummer 481 is het voornaamste. In het park werd ten oosten van het vermelde kasteel in 1924 het Bellewaerdekasteel naar ontwerp van architect G. Gits gebouwd. Iets verderop aan de baan Ieper-Menen-Kortrijk ligt het voormalige kasteel "Beukenhorst", na de Eerste Wereldoorlog heropgebouwd als zomerverblijf "Huize Zandberg"; sinds de jaren 1950 "Catalunya" genaamd naar de Spaanse eigenaar.

Aan de Rijselse weg lag voor de Eerste Wereldoorlog het kasteel zogenaamd "Kerskenshove", gebouwd als zomerverblijf door nijveraars uit het Kortrijkse; het landhuis werd na de oorlog niet heropgebouwd; een deel van de omwalling en de ijskelder bleven bewaard; op deze plaats werd het Britse militaire kerkhof "Bedford House Cemetery" aangelegd. Ten zuiden van de hoeve zogenaamd "'t Langhof", op het grondgebied van de gemeente Voormezele, lag voor de Eerste Wereldoorlog een gelijknamig omwald kasteel (Rijselseweg nummer 101).

Zillebeke werd tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig verwoest. Rond het strategisch belangrijk punt "'t Hoge". werd hevig gevochten. Talrijke Britse militaire begraafplaatsen getuigen van het oorlogsgeweld: Bedford House Cemetery (Rijselseweg), Birr Cross Roads Cemetery (Meenseweg), Blauwe Poort Farm Cemetery (Komenseweg), Chester Farm Cemetery (Vaartstraat), 1st DCLI Cemetery The Bluff (Verbrandemolenstraat), Hedge Row Trench Cemetery (Verbrandemolenstraat), Hooge Crater Cemetery (Meenseweg), Larch Wood Cemetery (Komenseweg), Maple Copse Cemetery (Schachteweidestraat), Perth Cemetery (Maaldestedestraat), Railway Dugouts Burial Ground (Komenseweg), Sanctuary Wood Cemetery (Candalaan), Spoilbank Cemetery (Vaartstraat), Tuileries Britisch Cemetery (Maaldestedestraat), Woods Cemetery (Verbrandemolenstraat), Zillebeke Churchyard (Zillebeke-Dorp), Zillebeke R.E. Grave (Oude Kortrijkstraat).

Daarnaast zijn er verscheidene oorlogsmonumenten: Canadian Forces Memorial - 1916, Hill 62 (Canadalaan), 18th (Eastern) - 1917 - Clapham Junction (Meenseweg), 1st Australian Tunnelling Company - 1915-1918, Hill 60, Zillebeke (Zwarteleenstraat), Kings Royal Rifle Corps 1914-1918 (Meenseweg) Queen Victoria Rifle - 1915, Hill 60 (Zwarteleenstraat), 2nd Lt. Avenel Sint-George, 1st Life Guards (+ 15.11.1914), glasraam in de parochiekerk.

Voorts zijn er de overblijfselen van het slagveld: onder meer de Hill 60 (Zwarteleenstraat), omheinde heuveltop bewaard in de toestand 1918, met mijntrechters en betonnen schuilplaatsen; oorspronkelijk bewaarde loopgraven nabij herberg zogenaamd "Sanctuary Wood" (Canadalaan nummer 26); Britse kazematten op omwalde terp nabij de hoeve gelegen Rijselseweg nummer 101; mijntrechters gelegen in het park van het kasteel " 't Hoge" (Meenseweg nummer 481).

Het dorp werd na de Eerste Wereldoorlog, grosso modo heropgebouwd naar het vooroorlogse beeld; het aanleg- en rooilijnenplan is naar ontwerp van architect G. Lernould Ieper). Grosso modo T-vormige dorpskom gevormd door Zillebeke-Dorp, uitlopend op Maaldestedestraat, de Werviksestraat en de Blauwepoortstraat; eigenlijke dorpscentrum gevormd door parochiekerk met pastorie, en gemeentehuis, gelegen aan de oostzijde van Zillebeke-Dorp. Daarnaast, enkele gehuchten, onder meer de Zwarte Leen (Werviksestraat), en het 't Hoge, gelegen nabij het gelijknamig kasteel (Meenseweg nummer 481), aan de baan Ieper-Menen en de voormalige buurtspoorweg Ieper-Geluwe. Voorts verspreide hoevebouw.

Belangrijke gebouwen, als de parochiekerk (Zillebeke-Dorp), de pastorie (Pastoriestraat nummer 1), het gemeentehuis (Zillebeke-Dorp nummer 9), de gemeenteschool voor jongens, werden ontworpen door architect G. Lernould (Ieper). De voormalige feestzaal met woonhuis van veldwachter en brandwacht, gelegen Werviksestraat nummer 1-3, is naar ontwerp van de architecten E. Richir en G. Veraart (Brussel). Het kasteel " 't Hoge" is een ontwerp van architect A. Puissant (Brussel). Talrijke woonhuizen en hoeven werden ontworpen door architect M. Selly (Ieper). De architecten C. Schmidt (Poperinge), J. Coomans (Ieper), J. Scheerlinck (Ieper), M. Dujardin (Komen) waren tevens betrokken bij Zillebekes wederopbouw.

  • COUDRON G., VANDEMAELE J., Verdoken dorp in de glooiingen van de natuur, Zillebeke, Rekkem, 1974.
  • PRIEM V., Het Kasteel 't Hooghe te Zillebeke voor 1914, in De Gidsenkring, XV, 1, 1973, p. 9-13.
  • VANBESIEN-ROBBE L., Bedford House, begraafplaats op het vroegere domein van Kerskenshove kasteel te Zillebeke, in De Gidsenkring, XVI, (1978) aflevering 1, p. 27-29.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    1st D.C.L.I. Cemetery, The Bluff

  • Omvat
    Betonnen militaire post 1 Sanctuary Wood

  • Omvat
    Betonnen militaire post 1 Twaalfgemeten

  • Omvat
    Betonnen militaire post 2 Sanctuary Wood

  • Omvat
    Betonnen militaire post 2 Twaalfgemeten

  • Omvat
    Betonnen militaire post 3 Sanctuary Wood

  • Omvat
    Betonnen militaire post 4 Sanctuary Wood

  • Omvat
    Betonnen militaire post The Bluff

  • Omvat
    Betonnen militaire post Vierlingen 1

  • Omvat
    Betonnen militaire post Vierlingen 2

  • Omvat
    Betonnen militaire post Vierlingen 3

  • Omvat
    Betonnen militaire post Vierlingen 4

  • Omvat
    Betonnen militaire post Vierlingen 6

  • Omvat
    Betonnen militaire post Vierlingen 7

  • Omvat
    Blauwepoort Farm Cemetery

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Britse betonnen post Witte Poort Farm

  • Omvat
    Britse militaire post Gordon Post Siding

  • Omvat
    Britse militaire post Transport Farm

  • Omvat
    Britse militaire post Zillebeekse Vijver

  • Omvat
    Britse militaire posten Lock 7

  • Omvat
    Canadalaan

  • Omvat
    Chester Farm Cemetery

  • Omvat
    Demarcatiepaal nummer 18

  • Omvat
    Duitse bunker Heiliggeestbos

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post Valeyebosch 1

  • Omvat
    Duitse militaire post Valeyebosch 2

  • Omvat
    Duitse militaire post Valeyebosch 4

  • Omvat
    Duitse mortierstelling Valeyebosch

  • Omvat
    Feestzaal en veldwachterswoning

  • Omvat
    Geallieerde militaire post Molenbos

  • Omvat
    Gedenkkapel Onze-Lieve-Vrouw van de Vrede

  • Omvat
    Gedenkkapel Onze-Lieve-Vrouw van Vrede

  • Omvat
    Gedenkkruis R.E. Grave, Railway Wood

  • Omvat
    Gedenkkruisen Captain Bowlby en Captain Skrine

  • Omvat
    Gedenksite Hill 60

  • Omvat
    Gedenksteen Liverpool Scottish

  • Omvat
    Hedge Row Trench Cemetery

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve Drogendale

  • Omvat
    Hoeve Essenhove

  • Omvat
    Hoeve Hof Platteelwalle

  • Omvat
    Hoeve Lindegoed

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve Ter Kemp

  • Omvat
    Hof ter Zoete Ruste

  • Omvat
    Ieperse vestingen en omgeving, bossen ten zuiden en heuvelrug Wijtschate-Mesen

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Larch Wood (Railway Cutting) Cemetery

  • Omvat
    Maple Copse Cemetery

  • Omvat
    Meenseweg (Zillebeke)

  • Omvat
    Militaire post Zwarte Leen 6

  • Omvat
    Militaire post Zwarte Leen 9

  • Omvat
    Noodwoning type Jouret & Speltinckx

  • Omvat
    Oorlogslandschap Palingbeek

  • Omvat
    Oorlogslandschap Sanctuary Wood

  • Omvat
    Opzichtershuisjes bij Huize Zandberg

  • Omvat
    Pastorie Sint-Catharinakerk

  • Omvat
    Perth Cemetery (China Wall)

  • Omvat
    Railway Dugouts Burial Ground (Transport Farm)

  • Omvat
    Restanten betonnen constructies Heiliggeestbos

  • Omvat
    Restanten betonnen militaire post Vierlingen 5

  • Omvat
    Restanten betonnen militaire posten

  • Omvat
    Restanten militaire post Groenenburg

  • Omvat
    Restanten militaire post I oorlogslandschap Palingbeek

  • Omvat
    Restanten militaire post II oorlogslandschap Palingbeek

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 1

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 2

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 3

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 4

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 5

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 7

  • Omvat
    Restanten militaire post Zwarte Leen 8

  • Omvat
    Schutsluis op de Vaart Ieper-Komen

  • Omvat
    Semigesloten wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Spoilbank Cemetery

  • Omvat
    Tuileries British Cemetery

  • Omvat
    Twee boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Twee boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve De Pollepel met cichorei- en tabaksast

  • Omvat
    Woods Cemetery

  • Omvat
    Zillebeke-Dorp

  • Is deel van
    Ieper

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zillebeke [online], https://id.erfgoed.net/themas/14142 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.