Grote gemeente (2.129 ha, 2160 inwoners in 1986) gelegen in de Westhoek en Zandlemig Vlaanderen. Sinds 1971 gefusioneerd met Krombeke. Proven werd voor het eerst vermeld in 1176 als Provenda. Aanvankelijk was Proven een kapel afhankelijk van de parochie Haringe. Na afscheiding van deze laatste werd een heerlijkheid opgericht ten voordele van de kanunniken van Terwaan. Voorts lagen er nog enclaven van de heerlijkheden 't Zwijnland en Diepenzeele op Proven.

Een belangrijke heerlijkheid op het grondgebied Proven was Couthove. In 1743 komt de heerlijkheid Couthove in bezit van de familie Mazeman. Het kasteel werd gebouwd in 1763 door Jean François de Sales Mazeman, raadspensionaris en griffier van de stad Poperinge. Het werd echter in de 19de eeuw aangepast. Tot 1945 werd het kasteel bewoond door de familie Mazeman de Couthove. Bij gebrek aan erfgenamen werd het in bezit gesteld van de familie d'Udekem d'Acoz, die nog steeds het kasteel bewoont.

Het kasteel De Lovie werd in 1856 door Julius Karolus Cornelius Van Merris gebouwd. De familie Van Merris bewoonde het kasteel tot 1899. In de tussenperiode 1899-1929 veranderde het domein om de haverklap van eigenaar. In 1929 werd het aangekocht door de V.Z.W. Beheerraad en werd het aangepast tot sanatorium. In 1960 werd het complex omgevormd tot het Medico-Pedagogisch Instituut 'Ons eigen dorp'.

De kasteelheren, Jules Joseph Thimothee Mazeman, burgemeester van Proven, en zijn tijdgenoot Jules Karolus Cornelius Van Merris, hebben in het derde kwart van de 19de eeuw een stempel gedrukt op hun omgeving. Zij gaven de impuls tot het verfraaien en het ontginnen van het beboste landschap rond hun kastelen, waarin een aangepaste architectuur kaderde, die beantwoordde aan hun esthetische verlangens. Deze twee sites ontstaan rondom beide kastelen zijn gekenmerkt door een landelijke architectuur, die zich vooral op het vormelijke en het decoratieve vlak onderscheidt van de traditionele 19de-eeuwse hoevebouw. De gebouwen tot stand gekomen (periode 1865-1875) op initiatief van Baron J. Mazeman de Couthove vertonen uitgesproken gotische kenmerken, zoals spitsbogen, trapgevels, gotische profileringen, lisenen, enz... Een voorbeeld hiervan is het gemeentehuis van Proven (1870). De gebouwen rond 'De Lovie' (periode 1855-1865) worden gekenmerkt door een eclectische stijl, met zowel gotische als neoclassicistische inslag.

Proven is een landelijke gemeente met de landbouw als de belangrijkste bestaansbron. Een deel van het landbouwareaal is ingenomen door hopcultuur. In de jaren 1960 werd een klein industrieterrein aangelegd (voedingswaren, tapijten en meubelen).

De voormalige brouwerij 'De Crone' werd in 1942 omgevormd tot depot. Daarnaast zijn er nog twee verdwenen brouwerijen: de voormalige brouwerij 'Sint-Hubert' in de Obterrestraat en de voormalige brouwerij 'Verfaillie' op het Provenplein. De 'Ryonsmolen' en de 'Borra's molen' gelegen in de Blokweg verdwenen respectievelijk in 1936 en 1929.

Ontsloten dorpskom: de dorpskom wordt gevormd door het Alexisplein met centraal gelegen Sint-Victorkerk. Ten noorden ervan situeert zich een 18de- en 19de-eeuwse woonuitbreiding bestaande uit lintbebouwing aan de Couthoflaan, de Obterrestraat en het Provenplein: de voormalige kasseiweg Poperinge-Duinkerke, aangelegd om militaire redenen door Lodewijk XIV, waarlangs later, in het begin van de 20ste eeuw, de buurtspoorweg (tramlijn 115) Poperinge-Proven-Roesbrugge-Veurne liep.

Het omgevend eerder vlak landschap wordt gekenmerkt door zaailand en weiland soms nog afgezoomd door doornhagen, wilgen en populieren. Ten zuiden en zuidoosten van de dorpskom liggen resten van de grotendeels in de 19de eeuw ontgonnen bossen. Verspreide hoevebouw meestal met losse bestanddelen, waaronder de voormalige proosdij de Beauregard aan de Switspapendreef.