Fusiegemeente met Nevele van 994 ha met 2284 inwoners (1981). Grenst ten noorden aan Zomergem met de Brugse Vaart, ten oosten aan Merendree en Landegem, ten zuiden aan Nevele en ten westen aan Bellem en Lotenhulle. Droge en matig droge zanden lemig-zandbodems op de kouterruggen en net alluvium in de beekdepressies. Een groot aantal waterlopen doorstromen de gemeente. De belangrijkste, de zogenaamd Brugse Vaart, verbond Gent met Brugge en later Oostende. Gedolven vanaf 1613, werd de eerste brug over de vaart in Hansbeke gelegd circa 1800.
Eerste vermelding als Hansbeka in 1147 en Ansbeke in 1160. De heerlijkheid Hansbeke ging midden 12de eeuw over van het gelijknamige geslacht naar de Steenlants als leenhouders. Hing af van het leenhof van de burggraven van Gent te Heusden, waar ze op 27 september 1443 werd verkocht. De heerlijkheid strekte zich uit over het grootste deel van de parochie en bezat nog enclaves in andere parochies. Het foncier was de hofstede of zogenaamd kasteelgoed, met een omwald "kasteeltje", het latere "Goed 't Exaarde". De tiende werd in 1293 door de graaf van Vlaanderen aan het kapittel van Doornik afgestaan. Na de verkoop in 1765 hing de heerlijkheid over naar van de Woestyne (d'Hansbeke), wiens zoon in 1858 zijn eind 18de eeuw heropgebouwde kasteel en goederen legateerde aan F. Borluut-Kervyn. Andere heerlijkheden op de gemeente waren die van Zomergem, Nevele en Bellem. Nog talrijke van de oude en enkele bij naam gekende pachthoeven zijn bekend. In 1147 schonk de bisschop van Doornik het patronaat van de kerk aan de abdij van Drongen. Sinds 1559 maakt de parochie deel uit van het bisdom Gent.
De spoorweg Gent-Brugge (sedert 1838), en parallel ermee de E40-autostrade, doorsnijdt de gemeente van oost naar west. De aanwezigheid van de spoorweg en de autostrade stimuleerde de evolutie van landbouwdorp naar forenzengemeente (in 1961 51 % van de actieve bevolking). De laatste decennia aanleg van enkele villaverkavelingen in de dorpskom, onder meer twee wijken met sociale woningbouw.
Bron: LANCLUS K. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kanton Nevele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)