Landbouw- en woondorp met een oppervlakte van 367 ha en 853 inwoners (1981), aan de spoorlijn Gent-Geraardsbergen en op de grens van Zandig en Zandlemig Vlaanderen. Matig golvend reliëf variërend tussen 14 m in de vallei van de Molenbeek die de gemeente doorsnijdt, en 51 m in het oosten op de noordwesthelling van de Betsberg. Straatdorp aan de rand van een kouterrug tussen de Molenbeek (oost) en de vallei van de Driebeek die de westelijke gemeentegrens vormt met Bottelare. In het zuidoosten scheidt de Molenbeek en Kerkensbeek Moortsele van Scheldewindeke. Ter hoogte van de wijk Uilhoek in het noorden van de gemeente nabij de grens met Landskouter en naast de Molenbeek, werd door middel van luchtfotografie een vrij grote circulaire structuur ontdekt. De archeologische werkgroep van de heemkundige vereniging "De Gonde" voerde er in 1980 beperkte opgravingen uit. De voorlopig beperkte resultaten ervan laten een site vermoeden daterend uit de vroege-midden bronstijd. Vlak daarnaast maar aan de overzijde van de Molenbeek was de omgrachte laat-middelecuwse heerlijke site gelegen van het "Kasteel ter Burcht". Deze heerlijkheid bezat haar eigen gerecht, baljuw, meter en schepenen en strekte zich ook uit over Scheldewindeke, Schelderode, Oosterzele, Bottelare, Munte en Bavegem.

De oudste vermeldingen van de gemeente luiden "Mortesela" (eind 9de eeuw) en "Mortesella" (1148). De Gentse Sint-Baafsabdij had reeds in de 11de eeuw bezittingen te Moortsele. Vanaf de 13de eeuw maakte Moortsele deel uit van het Land van Rode in de kasselrij van het Land van Aalst. Mogelijk behoorde het dorp voordien aan de heren van Moortsele. Na de dood in 1697 van Lopez-Maria Rodriguez d'Evora y Vega, markies van Rode, werden Moortsele, Scheldewindeke en Balegem, verdeeld onder zijn kinderen. De tweede zoon, Emmanuel Rodriguez d'Evora y Vega, kwam in het bezit van de heerlijkheid Moortsele. Zijn dochter huwde de baron van Loon, wiens nazaat in midden 19de eeuw het "Kasteel ter Burcht" liet slopen. Andere delen van Moortsele, zoals Rattepade, Ter Spiegel, Lusbeke, waren lenen die afhingen van het Land van Rode. Van die vroegere kastelen bleef gewoonlijk niet veel meer den een gelijknamige hoeve of neerhof bewaard.

Enkele bunkers, voornamelijk op Moortselekouter, gebouwd in de jaren 1930 en deel uitmakend van de verdedigingslinie tussen de Schelde (Wetteren) en de Leie (Deinze) ten zuiden van Gent.